- Author
- Posłuszny Jacek (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa)
- Title
- Bunt poniżonych, niemoc i żądza władzy : rzecz o podstawach pojęciowych teorii resentymentu
The Rebellion of the Demeans, the Incapacity and the Lust of the Reign : the Issue about the Elementary Concepts of the Resentment Theory - Source
- Doctrina. Studia społeczno-polityczne, 2009, nr 6, s. 215-227, przypisy
Doctrina. Social and Political Journal - Keyword
- Filozofia, Poglądy filozoficzne
Philosophy, Philosophical thought - Note
- summ.
- Nietzsche Fryderyk
- Abstract
- Nietzscheańska teoria resentymentu cieszy się od ponad 100 lat niesłabnącym zainteresowaniem i jest wykorzystywana przez różne dziedziny nauk społecznych i humanistycznych. Najintensywniej i najskuteczniej, jak mi się wydaje, stosowana była na gruncie nauk politycznych (nie licząc pierwotnej domeny - filozoficzno-psychologicznej), w głównej mierze z racji potencjału wyjaśniania genealogii przemocy ideologiczno-politycznej, jakim wciąż dysponuje, mimo iż została wyrażona w sposób mocno nieprzystający do oczekiwań większości współczesnych badaczy. Nieprzejrzystość wywodów Nietzschego, archaiczność pojęciowości, pomieszanie eksplorowanych materii - nie powstrzymują kolejnych pokoleń badaczy przed wykorzystywaniem wywodów niemieckiego myśliciela w wyjaśnianiu rozmaitych fenomenów, szczególnie -jako się rzekło - tych, które najczęściej stają się przedmiotem zainteresowania nauk politycznych i nauk o bezpieczeństwie, w czasach intensywnego rozwoju zjawisk przemocy politycznej i ideologicznej nienawiści. Niedogodności te mogą jednakże sprawiać, że potencjał tej teorii nie w pełni jest wykorzystywany, bo powstrzymują współczesnych badaczy przed głębszym wniknięciem w to, co Nietzsche zawarł w swych nieprecyzyjnie wyrażonych ideach, niezbyt łatwo dziś przyswajalnych. Te trudności pokonać chciałbym, choćby częściowo, w niniejszym tekście, który rozjaśnić próbuje fundament pojęciowy tej koncepcji - figurę kapłana żądnego politycznego prymatu (władzy). Mimo iż teoria ressentiment niejednokrotnie była przedmiotem szeroko zakrojonych analiz, to jednak leżące u jej podstaw rozważania nad naturą "osobowości kapłańskiej" nie doczekały się dostatecznie rzetelnej rekonstrukcji. Skutkuje to m.in. zbyt daleko idącym upraszczaniem jednego z najistotniejszych i najczęściej omawianych wątków filozofii Nietzschego - kwestii relacji pomiędzy moralnością dostojną i niewolniczą, stosunków wiążących "panów" (władców) z "niewolnikami" (poniżonymi). Nie służy to dobrze właściwej (rzetelnej i wnikliwej) recepcji spuścizny Fryderyka Nietzschego. Należy jednakże zauważyć, iż w ostatnich latach pojawiły się prace, które mogą w znaczący sposób wpłynąć na zmianę tego niekorzystnego stanu rzeczy. Polemice z jedną z nich poświęcona jest druga część artykułu.(abstrakt oryginalny)
The article is the attempt of the reconstruction of the Nitzche's theory concept ressentiment, which we can describe as the "political psychology of the resentment personality". (The personality is symbolized by the figure of the "priest" - "the reigning slave"). The Nitzsche theory is made the most in the different area of the social and humanistic science, especially in the political science. This theory do not commensurate with the expectation of many contemporary researchers and from the other side Nitzsche's obscure arguments seems to be read in too simply way. The best way to understand Nitzsche's theory is to analyze deeply the concept foundation of this theory, which is describe in the first part of this article and a little differently in the second part of the article according to Bernard Reginster who gives the essential view on the idea of the relation "owner-slave".(original abstract) - Full text
- Show
- Bibliography
-
- R. Scruton, Machina nienawiści. Antropologiczne źródła terroryzmu, "Europa" 2004, nr 27
- R. Pies, A Simple Way to End Terrorism, "Journal of Mundane Behavior" 2001, t. 2
- L. Langman, D. Morris, Islamic Terrorism: From Retrenchment to Ressentiment and Beyond, w: Essential Readings on Political Terrorism: Analyses of Problems and Prospects for the 21st Century, Nowy Jork 2002
- D.B.I.D. Wilson, Ethnicized Violence in Indonesia: Where Criminals and Fanatics Meet, "Na-tionalism and Ethnic Politics" 2007, t. 13.
- A. Altmann, Friedrich Nietzsche. Das Ressentiment und seine Überwindung - verdeutlicht am Beispiel christlicher Moral, Bonn 1977, s. 27-29.
- L. Klages, Die Psychologishen Errungenschaften Nietzsches, Bonn 1977, s. 125-128.
- F. Nietzsche, Z genealogii moralności, Kraków 1997, r. 3, p. 15. Ibidem, r. 1, p. 6,7.
- R. Schmitt, Nietzsche's Psychological Theory, "Journal of Existentialism" 1961, nr 2, s. 79-80.
- F. Nietzsche, Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości (studia i fragmenty), Warszawa 1911, s. 23-24.
- J. Posłuszny, Problem psychologicznych podstaw krytyki ressentiment w ujęciu Bernarda Reginstera, "Przegląd Filozoficzno-Literacki" 2002, nr 1.
- F. Nietzsche, Ludzkie, arcyludzkie, Warszawa 1910, p. 45.
- Poza dobrem i ziem, Warszawa 1905, p. 259. (Idem, Werke in drei Bänden, hrsg. von Karl Schlechta, Monachium 1966, t. 2, p. 260).
- B. Reginster, Ressentiment, Evaluation and Integrity, "International Studies in Philosophy" 1995, t. 27, nr 3, s. 118.
- Nietzsche on Ressentiment and Valuation, "Philosophy and Phenomenological Research" 1997, t. 57, nr 2, s. 285.
- Ecce homo. Jak się staje, czym się jest, Kraków 1996, r. 1, p. 4.
- Cited by
- ISSN
- 1730-0274
- Language
- pol
