BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

BazEkon home page

Main menu

Author
Krawczyk Agnieszka (Akademia Ignatianum w Krakowie)
Title
Lokalizacja kontroli bólu a zmęczenie u pacjentów z chorobą nowotworową na różnych etapach leczenia
Source
Horyzonty Wychowania, 2017, vol. 16, nr 38, s. 143-163, tab., bibliogr. 51 poz.
Horizons of Education
Issue title
Synergia rodziny i szkoły
Keyword
Leczenie, Choroby nowotworowe, Choroby
Medical treatment, Cancer, Illness
Note
streszcz.
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie wzajemnych powiązań między bólem a zmęczeniem towarzyszącym chorobie nowotworowej na różnych etapach leczenia onkologicznego. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem jest ustalenie charakteru zależności między umiejscowieniem kontroli bólu a odczuwanym zmęczeniem u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową leczonych przyczynowo i objawowo. Badania zostały przeprowadzone na grupie 80 pacjentów chorych onkologicznie: 40 leczonych przyczynowo i 40 leczonych objawowo. W badaniach zastosowano: Kwestionariusz Przekonań na Temat Kontroli Bólu S. Skevington oraz Kwestionariusz Skumulowanego Zmęczenia R. Kosugo. PROCES WYWODU: W pierwszej części artykułu został podkreślony subiektywny i wielowymiarowy charakter bólu oraz trudności w jego ocenie. Uwzględniając wpływ procesów poznawczych na doznania bólowe, szczególne znaczenie przypisuje się poczuciu kontroli, które można przedstawić rozwojowo na kontinuum od poczucia kontroli zewnętrznej do wewnętrznej. W drugiej części artykułu zostało opisane zmęczenie, które należy do najczęściej zgłaszanych objawów przez pacjentów na różnych etapach leczenia choroby nowotworowej, niezależnie od jej charakteru i lokalizacji. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza przeprowadzonych badań wykazała, że u osób leczonych przyczynowo na oddziale onkologicznym wewnętrzne umiejscowienie kontroli bólu koreluje ujemnie ze zmęczeniem ogólnym, niepokojem o swoje możliwości oraz symptomami fizjologicznymi zmęczenia. Natomiast u pacjentów leczonych objawowo koreluje ujemnie z przeciążeniem psychicznym. Z kolei zewnętrzna kontrola bólu związana z wpływem lekarzy wykazuje dodatni związek z niepokojem o swoje możliwości, zarówno u pacjentów leczonych przyczynowo, jak i objawowo. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Badania własne podkreślają rolę umiejscowienia kontroli bólu w wyjaśnieniu poczucia zmęczenia towarzyszącego chorobie nowotworowej. Można zaobserwować, że wewnętrzna kontrola bólu obniża prawdopodobieństwo pojawienia się zmęczenia, natomiast zewnętrzna kontrola przypisywana wpływowi lekarzy nasila objawy chronicznego zmęczenia u pacjentów onkologicznych leczonych przyczynowo i objawowo.(abstrakt oryginalny)
Accessibility
The Main Library of the Cracow University of Economics
Full text
Show
Bibliography
Show
  1. Basińska, M. i Andruszkiewicz, A. (2014). Lokalizacja kontroli bólu a strategie radzenia sobie z bólem przewlekłym u pacjentów leczonych z powodu raka płuc i raka jelita grubego. Psychoonkologia, 18(2), 43 50.
  2. Beier, M.E. i Ackerman, P.L. (2003). Determinants of healthknowledge: an investigation of age, gender, abilities, personality and interests. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 439 448.
  3. Bennett, R.M. (2002). Nowe koncepcje w neurobiologii bólu przewlekłego - nieprawidłowe przetwarzanie informacji czuciowej w fibromialgii. Ból, 3(1), 12 25.
  4. Buss, T. (2008). Wybrane metody zwalczania zmęczenia w przebiegu choroby nowotworowej. Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2, 4, 148 154.
  5. Cella, D., Davis, K., Breitbart, W. i Curt, G. (2001). Fatigue Coalition. Cancer - related fatigue prevalence of proposed diagnostic criteria in a United States sample of cancer survivors. Journal of Clinical Oncology, 19, 3385 3391.
  6. Chojnacka Szawłowska, G. (2009). Zmęczenie a zdrowie i choroba. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  7. Curt, G.A., Breitbart. W.S., Cella, D. i in. (2000). Impact of cancer related fatigue on the lives of patients: New findings from Fatigue Coalition. Oncologist, 5, 353 360.
  8. de Walden Gałuszko, K. (1996). U kresu. Gdańsk: Wydawnictwo Medyczne MAKmed, 372 386.
  9. de Walden Gałuszko, K. (2011). Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 30 31.
  10. Dobrogowski, J. i Kuś, M. (1996). Patofizjologia bólu. W: J. Dobrogowski, M. Kuś, K. Sedlak i J. Wordliczek, Przewodnik lekarza praktyka. Warszawa: PWN.
  11. Dolińska Zygmunt, G. (2000). Podmiotowe uwarunkowania zachowań promujących zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
  12. Dorfmuller, M. i Dietzfelbinger, H. (2009). Psychoonkologia. Diagnostyka. Metody terapeutyczne. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
  13. Drwal, R.Ł. (1995). Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  14. Fishbain, D.A., Cole, B., Culter, R.B., Lewis J., Rosomoff, H.L. i Rosomoff, R.S. (2003). Is Pain Fatiguing? A Structured Evidence Based Review. Pain Medicine, 4(1), 51 62.
  15. Grabińska, K., Szewczyk Cisek, I., Hernik, P., Mykała Cieśla, J. i Kaziród, D. (2011). Problemy i potrzeby psychosocjalne pacjentów poddanych chemioterapii onkologicznej. Psychoonkologia, 2, 39 47.
  16. Heszen, I. i Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
  17. Heszen Niejodek, I. (1992). Lekarz i pacjent. Badania psychologiczne. Kraków: Universitas.
  18. Hock, R.R. (2005). 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  19. Hoffman, A.J., Given, B.A., Eye von, A., Gift, A.G. i Given, Ch.W. (2007). Relationships among Pain, Fatigue, Insomnia and Gender in Persons with Lung Cancer. Oncology Nursing Forum, 34(4), 785 792.
  20. Jacobson, P.B., Donovan, K.A, Vadaparamil, S.T. i Small, B.J. (2007). Systematic Review and Meta Analysis of Psychological and Activity Based Interventions for Cancer Related Fatigue. Health Psychology, 26, 660 667.
  21. Janowski, K. (2006). Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie ze stresem łuszczycy. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia Sp. z o.o.
  22. Juczyński, Z. (1997). Psychologiczne wyznaczniki zachowań zdrowotnych na przykładzie badań osób dorosłych. W: J. Łazowski i G. Dolińska Zygmunt (red.), Ku lepszemu funkcjonowaniu w zdrowiu i chorobie. Wrocław: Akademia Wychowania Fizycznego, 285 291.
  23. Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
  24. Juczyński, Z. (2002). Zmaganie się z przewlekłym bólem. W: I. Heszen Niejodek (red.), Teoretyczne i kliniczne problemy radzenia sobie ze stresem. Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.
  25. Kościelak, R. (2010). Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i chorobie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  26. Krawczyk, A. (2012). Osobowościowe uwarunkowania przewlekłego zmęczenia. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  27. Krawczyk, A. (2013). Zmęczenie i strategie zmagania się z chorobą nowotworową na różnych etapach leczenia. Sztuka Leczenia, 1 2, 21 30.
  28. Krawczyk, A. (2015). Kontrola bólu u pacjentów z chorobą nowotworową leczonych przyczynowo i objawowo. Psychoonkologia, 19(1), 12 18.
  29. Krzakowski, M. (red.). (2006). Onkologia kliniczna. T. 2. Warszawa: Borgis.
  30. Leppert, W. (2005). Kliniczna ocena bólu w chorobie nowotworowej. Twój Magazyn Medyczny, X, 5(154), 34 40.
  31. Marcinkowska Bachlińska, M. i Małecka Panas, E. (2006). Poczucie kontroli i strategie radzenia sobie z emocjami i dolegliwościami u chorych na chorobę refluksową. Przewodnik lekarza, 9, 83 90.
  32. Melzack, R. i Wall, P.D. (2006). Tajemnica bólu. Kraków: Wydwnictwo WAM.
  33. Mock, V., Atkinson, A., Barsevick, A.M. i in. (2000). NCCN Practice Guidelines for Cancer Related Fatigue. Oncology, 14, 151 161.
  34. Newell, S., Sanson Fisher, R.W., Girgis, A. i Bonaventura, A. (1998). How well do medical oncologists perception reflect their patients reported physical and psychosocial problems? Data from a survey of five oncologists. Cancer, 83, 1640 1651.
  35. Norman, P. i Bennet P. (1996). Health locus of control. W: M. Conner i P. Norman (red.), Predicting health behavior. Buckingham Philadelphia: Open University Press, 62 94.
  36. Ogińska Bulik, N. i Juczyński, Z. (2008). Osobowość stres a zdrowie. Warszawa: Difin.
  37. Ortenburger, D. (2003). Psychofizjologiczne uwarunkowania bólu i jego leczenia. Częstochowa: WSP.
  38. Portenoy, R.K. i Itri, L.M. (1999). Cancer related fatigue: guidelines for evaluation and management. The Oncologist, 4, 1 10.
  39. Pyk, M., Michno, M. i Nowak Szymańska, M. (2003). Zmęczenie, ból, lęk i depresja u chorych onkologicznych. Kielce: Studia Medyczne Akademii Świętokrzyskiej, t. 1.
  40. Pyszora, A. (2008). Efektywność fizjoterapii stosowanej u pacjentów cierpiących z powodu zmęczenia związanego z chorobą nowotworową. Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2(4), 164 168.
  41. Rzepka, K. i Nowicki, A. (2010). Zespół zmęczenia u chorych na raka piersi. Współczesna Onkologia, 14(5), 321 325.
  42. Smets, E.M., Garssen, B., Bonke, B. i De Haes, J.C. (1995). The multidimensional fatigue inventory (MFI) psychometric qualities of an instrument to assess fatigue. Journal of Psychosomatic Research, 39(5), 315 325.
  43. Szmigielska, B. (1996). Skala Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych - SPK-DP. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
  44. Thorn, B.E. (2004). Cognitive therapy for chronic pain: A step by step guide. New York: The Guilford Press.
  45. Turk, D.C. i Monarch, E.S. (2002). Biopsychological perspective on chronic pain. W: D.C. Turk i R.J. Gatchel (red.), Psychological approaches to pain management. New York: The Guilford Press, 3 29.
  46. Vogelzang, N., Breitbart, W., Cella, D. i in. (1997). Patient caregiver and oncologist perceptions of cancer related fatigue: results of tripart assessment survey. Seminars in Hematology, 2, 4 12.
  47. Wallston, K.A. i Wallston B.S. (1982). Who is responsible for your health. The construct of health locus of control. W: G. Sanders i J. Suls (red.), Social Psychology of Health and Illness. Hillsdale N.J.: Lawrence Erlbaum & Associates, 65 95.
  48. Weis, J., Tomaszewki, K.A., Hammerlind, E. i in. (2017). International Psychometric Validation of an EORTC Quality of Life Module Measuring Cancer Related Fatigue (EORTC QLQ-FA12). Journal of the National Cancer Institute, 109(5). Pozyskano z: https://doi.org/10.1093/jnci/djw273.
  49. Younger, J., Marsh, K.J. i Grap, M.J. (1995). The relationship of health locus of control and cardiac rehabilitation to mastery of illness related stress. Journal of Advanced Nursing, 22, 294 299.
  50. Zielińska Więczkowska, H. i Betłakowski J. (2010). Jakość życia pacjentów z chorobą nowotworową poddanych chemioterapii. Wspólczesna Onkologia, 14, 276 280.
  51. Życińska, J., Januszek M., Kudłacik M. i Pawlak A. (2016). Ocena właściwości psychometrycznych polskiej wersji Brief Fatigue Inventory wśród chorych z rozpoznaniem nowotworu płuca. Psychoonkologia, 20(2), 75 83.
Cited by
Show
ISSN
2391-9485
Language
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.17399/HW.2017.163809
Share on Facebook Share on Twitter Share on Google+ Share on Pinterest Share on LinkedIn Wyślij znajomemu