BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

BazEkon home page

Main menu

Author
Flisak Katarzyna (Uniwersytet Rzeszowski)
Title
Formy zabezpieczenia społecznego osób bezrobotnych w Polsce w latach 90. XX wieku
Forms of Social Support Benefits for the Unemployed in the 1990s in Poland
Source
Humanities and Social Sciences, 2017, vol. 22 (XXII), nr 24 (2), s. 35-50, tab., bibliogr. 40 poz.
Keyword
Pomoc społeczna, Zasiłki dla bezrobotnych, Polityka społeczna, Bezrobocie, Uprawnienia emerytalno-rentowe, Świadczenia emerytalno-rentowe
Social assistance, Unemployment benefits, Societal policy, Unemployment, Retirement pension entitlement, Retirement and disability benefits
Note
streszcz., summ.
Abstract
Celem artykułu jest przedstawienie kształtowania się form zabezpieczenia społecznego osób bezrobotnych w Polsce w latach 90., a także sposób ich realizacji, efekty i skutki. Jednym ze skutków przemian społeczno-ustrojowych i gospodarczych w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX w. było pojawienie się zjawiska bezrobocia, a zwłaszcza jego silnego natężenia już na samym początku okresu transformacji. W związku z tym zabezpieczenie społeczne stanowiło w latach 90. XX wieku jedną z ważniejszych sfer aktywności państwa mających na celu wsparcie osób bezrobotnych. Wobec tego konieczne było wprowadzenie zmian w polskim ustawodawstwie, poprzez które możliwe było zabezpieczenie społeczne osób bezrobotnych. W latach 90. prawo w tym zakresie zmieniało się wielokrotnie, ale nie oferowano w nim nowych form zabezpieczenia społecznego, a raczej wprowadzano niewielkie zmiany w ramach już funkcjonujących. Mimo że państwo gwarantowało pomoc w formie aktywnej, dużo częściej bezrobotni korzystali ze środków pasywnych, a przede wszystkim z zasiłków dla bezrobotnych. Bezrobotni korzystali również w dużym stopniu ze wszelkiego rodzaju świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, w tym z zasiłków stałych, zasiłków okresowych oraz ze świadczeń celowych. Poza tym osoby bezrobotne miały możliwość skorzystania z uprawnień emerytalno-rentowych w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. Dzięki liberalnym zasadom przyznawania wcześniejszych emerytur oraz świadczeń rentowych stały się one kolejnym z elementów zabezpieczenia dochodów osób tracących zatrudnienie. Pomimo że z czasem przepisy ulegały zaostrzeniu, przez cały okres lat 90. zabezpieczenie społeczne opierało się przede wszystkim na wsparciu finansowym osób bezrobotnych, a nie na motywowaniu ich do aktywności zawodowej. (abstrakt oryginalny)

The article focuses on the approximation of social benefits for the unemployed in the 1990s in Poland, their realization, effects and results. Social-political transformations in the 1980s and 1990s in Poland resulted in the phenomenon of unemployment, especially its intensification in the beginning of the process. Consequently, the social benefits represented in the 1990s one the most important areas of of state activity aimed at supporting unemployed. It was necessary to introduce amendments to Polish legislation to provide support for the unemployed. The law repeatedly changed in the 1990s, but it had not offered new forms of social benefits. Instead, only the contemporary forms were slightly adjusted. Even though active forms were guaranteed by the state, the unemployed were more interested in passive ones, especially in unemployment benefits. Unemployed also benefited greatly from all kinds of cash benefits from social assistance, including the benefits of fixed, periodic benefits and benefits poseful. Besides the unemployed were able to benefit from retirement-allowance rights of the national insurance system. Thanks to liberal rules of granting allowances and early retirements they became just another element of providing incomes for the unemployed. Although the law became strict, in the whole period of 1990s social benefits were based on financial support of the unemployed instead of increasing their activity in the labor market. (original abstract)
Full text
Show
Bibliography
Show
  1. Auleytner J., Polska polityka społeczna. Ciągłość i zmiany, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2004.
  2. Auleytner J., Transformacja w obszarze pracy i zabezpieczenia socjalnego [w:] 10 lat transformacji w Polsce fakty i opinie, Oficyna Wydawnicza Warszawskiej Szkoły Zarządzania Szkoły Wyższej, Warszawa 1999.
  3. Bałtowski M., Miszewski M., Transformacja gospodarcza w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
  4. Dach Z., Bezrobocie - wczoraj, dziś i jutro [w:] Gospodarka Polski po 15 latach transformacji, red. Z. Dach, A. Pollok, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków 2005.
  5. Deklaracja Filadelfijska, http://www.mop.pl/html/index1.html#miedzynarodowe_standardy/ deklaracja_filadelfijska.html.
  6. Frąckiewicz L., Polityka społeczna. Zarys wykładu, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 1998.
  7. Gilga K., Ubezpieczenia społeczne [w:] Zabezpieczenie społeczne, red. Z. Pisza, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1998.
  8. Kłos B., Szymańczak J., Świadczenia na rzecz rodziny w latach 1990-1996. Raport nr 111, http://biurose.sejm.gov.pl/teksty/r-111.htm.
  9. Krasucka J., Niektóre cechy bezrobocia w Polsce [w:] Polityka społeczna. Stan i perspektywy, red. J. Auleytner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa 1995.
  10. Kryńska E., Dylematy polskiego rynku pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2001.
  11. Lustig J., Pomoc społeczna [w:] Polityka społeczna. Zarys wykładu wybranych problemów, red. L. Frąckiewicz, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 2002.
  12. Mitręga M., Bezrobocie i formy jego łagodzenia [w:] Polityka społeczna. Zarys wykładu wybranych problemów, red. L. Frąckiewicz, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 2002.
  13. Muszalski W., Ubezpieczenia społeczne [w:] Społeczeństwo polskie w latach 1989-1995/96, red. A. Rajkiewicz, Fundacja im. Friedricha Eberta, Warszawa 1997.
  14. Nagel W., Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1990-1994 [w:] Polityka społeczna. Stan i perspektywy, red. J. Auleytner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa 1995.
  15. Niewiadomska A., Pomoc społeczna w polskim systemie zabezpieczenia społecznego [w:] Zabezpieczenie społeczne, red. Z. Pisza, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Wrocław 1998.
  16. Pilc M., Determinanty bezrobocia w Polsce w latach 1993-2012, CeDeWu, Warszawa 2014.
  17. Piotrowski J., Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody, "Książka i Wiedza", Warszawa 1966.
  18. Pomoc społeczna wobec zjawiska bezrobocia. Raport z badań, red. M. Szylko-Skoczny, Fundacja im. Friedricha Eberta. Przedstawicielstwo w Polsce, Urząd Pracy, Warszawa 1993.
  19. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html.
  20. Rajkiewicz A., Pomoc społeczna [w:] Społeczeństwo polskie w latach 1989-1995/96, red. A. Rajkiewicz, Fundacja im. Friedricha Eberta, Warszawa 1997.
  21. Rajkiewicz A., Zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenia i uzupełniające świadczenia socjalne [w:] Polityka społeczna, red. A. Rajkiewicz, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1979.
  22. Ratyński W., Problemy i dylematy polityki społecznej w Polsce, t. I, Difin, Warszawa 2003.
  23. Rybka I., Diagnoza pomocy społecznej w Polsce w latach 1990-2006. Możliwości i bariery zastosowania instrumentów w ekonomii społecznej w pomocy społecznej, "Ekonomia Społeczna". Teksty 2006, 23/2006, http://es.teksty.ekonomiaspoleczna.pl/pdf/2006_23_es_ teksty.pdf.
  24. Rysz-Kowalczyk B., Europejska Karta Społeczna [w:] Leksykon polityki społecznej, red. nauk. B. Rysz-Kowalczyk, Oficyna Wydawnicza "Aspra-JR", Warszawa 2002.
  25. Sipurzyńska-Rudnicka K., Zasiłki dla bezrobotnych jako forma zabezpieczenia społecznego [w:] Zabezpieczenie społeczne, red. Z. Pisza, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Wrocław 1998.
  26. Sprawozdanie Stenograficzne z 17 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 27, 28, 29 grudnia 1989 r., Warszawa 1989, http://orka2.sejm.gov.pl/StenogramyX. nsf/0/B9B4E117AA85BDC4C1257D20002CC708/$file/017_000006979.pdf.
  27. Strzelecka J., Fundusz Pracy - źródła finansowania i przeznaczenie środków, http:// biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf_01/i-780.pdf
  28. . [28] Szumlicz T., O systemie zabezpieczenia społecznego - podobnie i inaczej [w:] O roztropną politykę społeczną. Księga pamiątkowa na jubileusz 80-lecia prof. dr hab. Antoniego Rajkiewicza, red. nauk. J. Auleytner, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 2002.
  29. Szylko-Skoczny M., Bezrobocie wyzwaniem dla polityki społecznej [w:] O roztropną politykę społeczną. Księga pamiątkowa na jubileusz 80-lecia prof. dr hab. Antoniego Rajkiewicza, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 2002.
  30. Tkaczuk M., Polityka ograniczania bezrobocia w roli moderatora konsekwencji przemian polskiej gospodarki [w:] Dylematy i osiągnięcia polskiej polityki transformacji gospodarczej. Stabilizacja, restrukturyzacja, rynki pracy i regionalna polityka gospodarcza w świetle teorii i wybranych aspektów praktyki europejskiej, red. nauk. H. Ćwikliński, G. Szczodrowski, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1995.
  31. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 r. (Dz.U. z 1990 r., nr 87, poz. 506).
  32. Ustawa o rewaloryzacji emerytur i rent o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 17 października 1991 r. (Dz.U. z 1991 r., nr 104, poz. 450).
  33. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 28 grudnia 1989 r. (Dz.U. z 1990 r., nr 4, poz. 19).
  34. Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z dnia 14 grudnia 1982 r. (Dz.U. z 1982 r., nr 40, poz. 267).
  35. Ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu z dnia 16 października 1991 r. (DzU z 1991 r., nr 106, poz. 457).
  36. Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z dnia 14 grudnia 1994 r. (Dz.U. z 1995 r., nr 1, poz. 1).
  37. Ustawa o zatrudnieniu z dnia 29 grudnia 1989 r. (Dz.U. z 1989 r., nr 75, poz. 446).
  38. Ustawa o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. (Dz.U. z 1996 r., nr 147, poz. 687).
  39. Wierzbicki A., Fundusz pracy [w:] Leksykon polityki społecznej, red. B. Rysz-Kowalczyk, Oficyna Wydawnicza "Aspra-JR", Warszawa 2002.
  40. Zarychta H., Redystrybucyjne oddziaływanie świadczeń społecznych a minimum socjalne, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica" 1997, nr 144, http://repozytorium.uni. lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/6344.
Cited by
Show
ISSN
2300-9918
Language
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.7862/rz.2017.hss.18
Share on Facebook Share on Twitter Share on Google+ Share on Pinterest Share on LinkedIn Wyślij znajomemu