Analiza zmian w funkcjonowaniu bankowości centralnej w Polsce po 1924 roku

Pszczółka, Ireneusz

doi:10.15290/oes.2019.01.95.05

Author

Pszczółka Ireneusz (Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu)

Title

Analiza zmian w funkcjonowaniu bankowości centralnej w Polsce po 1924 roku
The Analysis of Changes in the Functioning of Central Banking in Poland after 1924

Source

Optimum : Economic Studies, 2019, nr 1(95), s. 72-82, bibliogr. s. 81-82

Keyword

Banki centralne, Niezależność banku centralnego
Central banks, Central bank independence

Note

JEL Classification: E580, E590, N100
summ., streszcz.

Company

Narodowy Bank Polski (NBP), Bank Polski SA
National Bank of Poland,

Abstract

Cel - Celem artykułu jest porównanie banków centralnych funkcjonujących w Polsce po 1924 r. w zakresie ich kompetencji i poziomu niezależności. Opis - Przeprowadzone porównanie dotyczy funkcjonowania banków centralnych, zarówno w kontekście organizacyjnym, jak i ich niezależności w wymiarze funkcjonalnym, instytucjonalno-personalnym i finansowym. Uwzględniono głównie działalność Banku Polskiego SA oraz Narodowego Banku Polskiego (NBP). Pomimo przerwy w niezależności banku centralnego w Polsce w latach 19451989, po 1989 r. udało się ją odbudować. W przeciwieństwie do Banku Polskiego SA, który działał jako prywatna spółka akcyjna, NBP działa jako instytucja państwowa. Od 1989 r. NBP przejął pełną odpowiedzialność za politykę pieniężną wraz z zakazem finansowania deficytu budżetowego, co zapewniło mu niezależność funkcjonalną i finansową. Obecnie NBP jest najbardziej niezależnym polskim bankiem centralnym od momentu odzyskania niepodległości w 1918 r. Podstawowe metody badawcze wykorzystane w artykule to studia literatury krajowej oraz aktów prawnych regulujących działalność bankowości centralnej w Polsce. (abstrakt oryginalny)

Purpose - The main aim of the article is to compare central banks functioning in Poland after 1924 (Bank Polski SA and NBP) in therms of their competence and level of independence. Description - The conducted comparison concerns the functioning of central banks, both in the organizational context as well as their independence in the functional, institutional and personal as well as financial dimension, with particular emphasis on Bank Polski SA and the National Bank of Poland (NBP). Despite the break in the independence of the central bank in Poland in 1945-1989, after 1989 this independence was rebuilt. In contrast to Bank Polski SA, which acted as a private joint-stock company, the NBP operates as a state institution, but since 1989 it has taken full responsibility for monetary policy together with a ban on financing the budget deficit, which ensured functional and financial independence. Currently, the NBP is the most independent Polish central bank after regaining independence in 1918. The paper is based on the national literature and legal acts regulating the activity of central banking in Poland. (original abstract)

Accessibility

The Library of Warsaw School of Economics
The Library of University of Economics in Katowice

Full text

Bibliography

Babicz D., 2009, Historia bankowości centralnej w Polsce w latach 1828-1945, "Vade Nobi-scum", vol. II, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Jezierski A., Leszczyńska C., 1994, Bank Polski SA 1924-1951, NBP, Warszawa.
Kosieradzka E., 2016, Genezą banku centralnego na ziemiach polskich, "Annales", vol. LXII, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Leszczyńska C., 2006, Polska bankowość centralna 1828-1989. Bank Polski, Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa, Bank Polski SA, Narodowy Bank Polski, "Bank i Kredyt", nr 2.
Leszczyńska C., 2010, Zarys historii polskiej bankowości centralnej, NBP, Warszawa.
Łańcuchowska M., 2009, Dzieje Narodowego Banku Polskiego w latach 1945-2004, "Vade Nobiscum", vol. II, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Morawski W., 2004, Władysław Grabski - polityk, mąż stanu, reformator, NBP, Warszawa.
Myślak E., 2013, Narodowy Bank Polski w systemie ustrojowym Rzeczpospolitej Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Pszczółka I., 2010, Euro a integracja europejskich rynków finansowych, CeDeWu, Warszawa.
Pyka I., 2005, Niezależność NBP wobec przystąpienia Polski do strefy euro, "Quarterly e-Finanse", nr 1, UITM.
Raport o konwergencji, 2018, EBC, Frankfurt n. Menem.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 20 stycznia 1924 r. w przedmiocie ustanowienia statutu dla banku emisyjnego, Dz. U. 1924 Nr 8 poz. 75.
Sobol M., 2008, Polityka pieniężna Narodowego Banku Polskiego w drodze do euro, CeDeWu, Warszawa.
Sprawozdanie z działalności NBP w 2004 roku, 2005, NBP, Warszawa.
Stolarska A., 2005, Niezależność Narodowego Banku Polskiego, "Rocznik Nauk Społecznych", t. XXXIII, z. 3.
Sura R., Spratek A., 2010, Likwidacja Banku Polskiego S.A. i utworzenie Narodowego Banku Polskiego, "Rocznik Nauk Prawnych", t. XX, nr 1.
Ustawa z dnia 26 lutego 1982 r. Prawo Bankowe, Dz. U. 1982 Nr 7 poz. 56.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz. U. 1997 Nr 140 poz. 938.
Wróbel P., 2010, Konstytucyjne gwarancje niezależności Narodowego Banku Polskiego, "Studia Iuridica Lublinensia", nr 14.

Cited by

ISSN

1506-7637

Language

pol

URI / DOI

BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

Main menu