BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

BazEkon home page

Main menu

Author
Bednarczuk Beata (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
Title
Kategoria osoby jako punkt krytyczny rozważań nad wychowaniem. Inspiracje z nurtu personalizmu chrześcijańskiego
The Category of a Person as a Critical Point in Considering the Process of Upbringing. Inspirations from the Christian Personalism
Source
Horyzonty Wychowania, 2020, vol. 19, nr 50, s. 117-130, bibliogr. 47 poz.
Horizons of Education
Issue title
Horyzonty człowieczeństwa
Keyword
Potrzeby człowieka, Psychologia człowieka, System wartości, Personalizacja, Wychowanie
Human needs, Human psychology, Value system, Personalization, Parenting
Note
streszcz., summ.
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest przywołanie konstytutywnych kryteriów personalistycznej koncepcji osoby jako punktów krytycznych w rozważaniach nad wychowaniem oraz odszukanie i wskazanie inspiracji, a w konsekwencji rekomendacji w odniesieniu do procesu wychowania. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawą zebrania materiału empirycznego jest analiza treści, która zmierza do charakterystyki dotychczasowego dorobku w obrębie wybranego tematu i kierunków prowadzonych dyskusji. Towarzyszą temu elementy interpretacji i konceptualizacji. Postępowaniem badacza kierują reguły metodologiczne, związane z potrzebą zapewnienia sprawdzalności, wiarygodności oraz wartości poznawczej wyników pracy PROCES WYWODU: Odwołując się do założeń przedstawicieli personalizmu chrześcijańskiego, wskazano sposób interpretacji właściwości osoby, która pełnię rozwoju i własnego istnienia osiąga, działając na rzecz innych i pośród innych ludzi. Zaznaczono, że godność osoby ludzkiej jest podstawą powinności moralnej, a bezwarunkowe respektowanie godności pozwala traktować wychowanie jako służbę na rzecz rozwoju człowieka. Obowiązkiem pedagoga jest dysponowanie dojrzałym systemem wartości i organizowanie sytuacji służących ich rozpoznawaniu. Wybór wartości jest bowiem decydujący w procesie stawania się osobą (lub anty-osobą). Poznawanie i praktykowanie wartości dokonuje się za sprawą spotkania/relacji. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeniesienie założeń personalizmu na grunt pedagogiczny skutkuje przyjęciem założenia, że to człowiek jest programem wychowania. Człowiek charakteryzuje się specyficznymi właściwościami osobowymi, predyspozycjami ku rozwojowi, a wychowanie tworzy warunki do ujawniania i rozwijania wspomnianych potencji w dialogu i interakcji z innymi. Zasadą budowania wzajemnych relacji jest miłość. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Ponieważ osoba jest wartością najwyższą, staje się per se, to jej celem jest doskonalenie siebie. W prowadzeniu tej całożyciowej pracy wspomaga proces wychowania. Podczas gdy wychowanie we współczesnej szkole sprowadza się na ogół do działań przystosowawczych do obowiązujących struktur i instytucjonalnych modeli życia, z perspektywy personalizmu jest pomocą udzielaną człowiekowi w odnalezieniu potencjału w sobie i wartości wokół siebie, dzięki którym będzie on mógł uczestniczyć w procesie budowania i rozwijania siebie.(abstrakt oryginalny)

RESEARCH OBJECTIVE: This article aims to recall the constitutive criteria of the personalistic conception of a person as critical points in considerations on upbringing and to find and indicate inspiration and, consequently, recommendations for the upbringing process. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The basis for collecting empirical material is the analysis of the content, which aims to characterize the achievements within the selected topic and directions of discussions. It is accompanied by elements of interpretation and conceptualization. The conduct of the researcher is guided by methodological rules related to the need to ensure the verifiability, credibility, and cognitive value of the work results THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Referring to the assumptions of the representatives of Christian personalism, the method of interpreting the qualities of a person who achieves full development and his own existence by acting for the benefit of others and among other people was indicated. It was emphasized that the dignity of the human person is the basis of moral duty and that unconditional respect for dignity allows for treating the process of upbringing as a service for human development. The educator has to have a mature system of values and organize situations that help to recognize them. The choice of value is decisive in the process of becoming a person (or anti-person). Learning and practicing values takes place through a meeting/relationship. RESEARCH RESULTS: Transferring the assumptions of personalism to the pedagogical ground results in the assumption that human is the program of education. Man is characterized by specific personal qualities, predispositions towards development, and upbringing creates conditions for revealing and developing the aforementioned potentials in dialogue and interaction with others. The core principle of building mutual relations is love. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Since a person is the highest value, he/she becomes per se, his/her goal is to perfect himself. In carrying out this lifelong work, he/she is supported by the upbringing process. While upbringing in a modern school usually boils down to adapting to the existing structures and institutional models of life, from the perspective of personalism, it is the help given to a person in finding their potential and values around them, thanks to which he/she will be able to participate in the process of building and developing himself.(original abstract)
Accessibility
The Main Library of the Cracow University of Economics
Full text
Show
Bibliography
Show
  1. Adamski, F. (2005). Wprowadzenie: personalizm - filozoficzny nurt myślenia o człowiek u i wychowaniu. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  2. Bagrowicz, J. (1995). Wychowanie personalistyczne w chrześcijaństwie. W: S. Kowalczyk (red.), Z refleksji nad człowiekiem. Człowiek, społeczność, wartość. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
  3. Bagrowicz, J. (1999). Godność osoby fundamentem wychowania. W: F. Adamski, Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  4. Bartnik, Cz.S. (2013). Personalizm. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  5. Bednarczuk, B. (2016). Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  6. Chapliy, N. (2013). Wszechstronny rozwój jednostki w społeczeństwie demokratycznym. Związek teorii dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego w koncepcji Gustawa Radbrucha. Warszawa: Marek Woch.
  7. Chrobak, S. (1999). Personalistyczny wymiar pedagogii Jana Pawła II. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  8. Chrobak, S. (2009). Tożsamość człowieka w pryzmacie nadziei. W: K. Szudry i K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  9. Chudy, W. (2007). Podstawy filozoficzna pedagogiki samowychowania. Rocznik Nauk Społecznych, t. XXXV, z. 2.
  10. Chudy, W. (2009). Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
  11. Cisek, S. (2010), Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, z. 3.
  12. Czerepaniak-Walczak, M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka. Gdańsk: GWP
  13. Dabrowski, K. (1979). Dezintegracja pozytywna. Warszawa: PIW.
  14. Gadacz, T. (2005). Wychowanie jako spotkanie osób. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  15. Gogacz, M. (1997). Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady bydgoskie. Warszawa.
  16. Góźdź, K. (2008). Personalizm systemowy ks. Czesława Stanisława Bartnika. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  17. Grzywak-Kaczyńska, M. (2005). Wychowanie do miłości - miłości trzeba się uczyć. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  18. Horowski, J. (2011). Tomistyczna myśl pedagogiczna w Polsce wobec idei personalizmu. Kwartalnik Pedagogiczny, 2 (220).
  19. Jankowska, M. (2011). Godność osoby w aspekcie rozwoju "ja" i poczucia własnej wartości. W: J. Ławrynowicz i A. Zabołotny (red.), Nauka - Etyka - Wiara. NEW`11. Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki. Dobieszków 23-26 czerwca 2011. Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki.
  20. Kaczmarek, K. i Gadacz, T. (2005). Racje za personalistyczną filozofia wychowania. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  21. Kowalczyk, S. (2008). Polski personalizm współczesny. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  22. Kozielecki, J. (1998). Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
  23. Krąpiec, M.A. (1999). Człowiek bytem osobowym. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  24. Kunowski, S. (2000). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
  25. Łobocki, M. (1978). Samowychowanie podstawowa funkcja heteroedukacji. Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne, nr 1.
  26. Łobocki, M. (2006). Wychowanie moralne w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
  27. Łobocki, M. (2009). W trosce o wychowanie w szkole. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
  28. Majka, J. (2005). Wychowanie chrześcijańskie - wychowaniem personalistycznym. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  29. Matulka, Z. (2005). Wartości u podstaw wychowania personalistycznego. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  30. Męczkowska, A. (2006). Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
  31. Molesztak, A. (2009). Współczesny świat wartości a wychowanie. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra i K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo
  32. Mróz, A. (2008). Rozwój osobowy człowieka. Badania w kontekście teorii dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
  33. Nowak, M. (2003). Pedagogika personalistyczna. W: A. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  34. Nowak, M. (2005). Wychowanie do wolności i odpowiedzialności. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  35. Obuchowski, K. (1985). Adaptacja twórcza. Warszawa: KiW.
  36. Olbrycht, K. (1999). Dylematy współczesnego wychowania w świetle refleksji personalistycznej. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  37. Olbrycht, K. (2005). Tolerancja a wychowanie. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  38. Ostrowska, K. (2005). Wychowywać do urzeczywistniania wartości. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
  39. Rusiecki, M. (2008). Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  40. Rzechowska, E.(1995). Potencjalność w psychologicznej analizie rozwoju. Roczniki Filozoficzne, t. 43, z. 4.
  41. Styczyński, M. (2009). Wspólnota edukacyjne przestrzenią wychowania do wartości. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra i K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  42. Szczepaniak, K. (2012). Zastosowanie analizy treści w badaniach artykułów prasowych - refleksje metodologiczne. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 42.
  43. Szołtysek, A. (1999). Nieokreślony podmiot wychowania: pytanie o filozofię człowieka. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
  44. Szudra A. (2009). Suplement. Dialektyczna etyka wychowania. W: W. Chudy, Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
  45. Śliwerski, B. (2003). Samowychowanie jako dominanta uniwersyteckiego kształcenia pedagogów. W: A. Ładyżyński i J. Raińczuk (red.), Uniwersytet - między tradycją a wyzwaniami współczesności. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
  46. Śnieżyński, M. (2009). Dialog edukacyjny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
  47. Walczak, P (2009). Pedagogika agatologiczna jako projekt tischnerowskiej paidei. W: K. Szudry i K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Cited by
Show
ISSN
2391-9485
Language
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.35765/hw.1825
Share on Facebook Share on Twitter Share on Google+ Share on Pinterest Share on LinkedIn Wyślij znajomemu