BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

BazEkon home page

Main menu

Author
Kaute Wojciech Marcin (Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej)
Title
Jednostka, społeczeństwo, demokracja w archetypie kultury polskiej. Jest problem czy go nie ma?
The Individual Person, Society, Democracy in the Archetype of Polish Culture: Is There a Problem or Not?
Source
Studia Politicae Universitatis Silesiensis, 2021, T. 32, s. 83-98, bibliogr. 26 poz.
Keyword
Kultura, Archetypy, Filozofia społeczna, System wartości
Culture, Archetypes, Social philosophy, Value system
Note
streszcz., summ.
Sokrates , Hobbes Th., Rousseau Jean-Jacques, Kant I., Brzozowski Stanisław, Witkiewicz Stanisław Ignacy, Gombrowicz Witold, Haenel Y.
Abstract
U podstaw kultury europejskiej tkwi myśl Sokratesa, iż zasady życia społecznego muszą być tworzone w oparciu o "istotę rzeczy". U progu czasów nowożytnych następuje zmiana tego paradygmatu. Jest to myśl Kartezjusza; cogito. Tu punktem wyjścia jest Ja, jednostka podejmująca działalność ekonomiczną Th. Hobbes; J. Locke). Jednak rynek to nie wszystko (J.J. Rousseau, I. Kant). W archetypie kultury polskiej jest inaczej. Istnieje potrzeba uwzględnienia "wartości". I to jest imperatyw każdej jednostki; i jednocześnie wszystkich. Jest to, jak to ujął J. Lelewel, "taniec polski"; "tłum". I to jest archetyp kultury polskiej. Polska jest "wieczną czułością" (Y. Haenel). Czy jest to stanowisko - w refleksji nad dziejami Polski - przekonywujące, to kwestia cały czas otwarta. (abstrakt oryginalny)

At the foundation of European culture lies Socrates' idea that the rules of social life must be based on "the essence of things". At the threshold of modernity, this paradigm was replaced by Descartes' cogito, where the I is the starting point: an individual person undertaking some economic activity (Th. Hobbes, J. Locke). However, the market is not everything (J.J. Rousseau, I. Kant). According to the archetype of Polish culture, things are different. It stresses the need to take into account "values", which is the imperative of every individual and at the same time of the community. In the words of Lelewel, this is "the Polish dance"; the "crowd". This is the archetype of Polish culture. Poland is "perennial tenderness" (Y. Haenel). Whether this may be a convincing position in reflections upon Polish history still remains an open question. (original abstract)
Accessibility
The Library of University of Economics in Katowice
Full text
Show
Bibliography
Show
  1. Adamus J., (1958). Polska teoria rodowa. Łódź-Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  2. Baczko B. (1964). Rousseau. Samotność i wspólnota. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  3. Brzozowski, S. (1983). Legenda Młodej Polski; reprint wydania II z 1910 roku, Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie.
  4. Gombrowicz, W. (1992). Dziennik 1967-1969. Rozmowy z Dominikiem de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  5. Gombrowicz, W. (2013). Dziennik 1953-1969. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  6. Haenel, Y. (2010). Jan Karski. Przeł. M. Kamińska-Maurugeon. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  7. Hobbes Th., (1954). Lewiatan. Przeł. C. Znamierowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  8. Kant, I. (1953). Uzasadnienie metafizyki moralności. Przeł. M. Wartenberg. Przekł. przejrzał R. Ingarden. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  9. Kant, I. (1993a). Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka. Przekł. B. Bornsteina na nowo oprac. J. Suchorzewska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  10. Kant, I. (1993b). Religia w obrębie samego rozumu. Przeł. A. Bobko. Kraków: "Znak".
  11. Kant, I. (1995). Co to jest oświecenie ? W: Idem, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne. Przeł. M. Żelazny, I. Krońska, A. Landman. Toruń: Comer.
  12. Kant, I. (2002). Krytyka praktycznego rozumu. Przeł. B. Bornstein. Kęty: "Antyk".
  13. Kołakowski L., (1990). Horror metaphysicus. [Przeł. M. Panufnik]. Warszawa: Res Publica.
  14. Kołakowski, L. (1988). Główne nurty marksizmu. Powstanie - rozwój - rozkład. Londyn: Wydawnictwo Aneks.
  15. Ksenofont, (1967). Wspomnienia o Sokratesie. W: Idem, Pisma sokratyczne. Przeł. i wstępem poprzedził L. Joachimowicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  16. Lelewel, J. (1855). Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej. W: Polska, dzieje i rzeczy jej rozpatrywane. Poznań: J. K. Żupański.
  17. Lelewel, J. (1964). Dzieła. T. 2 (2). Pisma metodologiczne, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  18. Lelewel, J. (1864). Mowy i pisma polityczne. Poznań: J. K. Żupański.
  19. Locke, J. (1992). Dwa traktaty o rządzie. Przeł. [z ang.], wstępem i komentarzem opatrzył Z. Rau; przekł. przejrzał A. Czarnota. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  20. Manent, P. (1994). Intelektualna historia liberalizmu. Przeł. M. Miszalski. Kraków: "Arcana".
  21. Marks, K. (1968). Posłowie do wydania drugiego. W: Idem, Dzieła. T. 23: Kapitał. Warszawa: Książka i Wiedza.
  22. Rousseau, J.J. (1956). Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi. W: Idem, Trzy rozprawy o filozofii społecznej. Przeł. H. Elzenberg. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  23. Rousseau, J.J. (2002). Umowa społeczna. Przeł. A. Peretiatkowicz. Kęty: "Antyk".
  24. Tischner, J. (1970). Chochoł sarmackiej melancholii. Znak, 196.
  25. Walicki, A. (1966). Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  26. Witkiewicz, S.I. (1979). Niemyte dusze. W: Idem, Narkotyki; Niemyte dusze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Cited by
Show
ISSN
2353-9747
Language
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.31261/spus.12401
Share on Facebook Share on Twitter Share on Google+ Share on Pinterest Share on LinkedIn Wyślij znajomemu