Spór o granice wykładni definicji legalnych: podejścia formalistyczne i holistyczne

Zajęcki, Maurycy

doi:10.35765/HP.2131

Author

Zajęcki Maurycy (Uniwersytet SWPS)

Title

Spór o granice wykładni definicji legalnych: podejścia formalistyczne i holistyczne
Dispute about Limitations in Interpreting Legal Definitions: Formalistic and Holistic Approaches

Source

Horyzonty Polityki, 2021, vol. 12, nr 41, s. 66-87, bibliogr. 15 poz.

Issue title

Systemy stanowienia prawa - aspekty teoretyczne i praktyczne

Keyword

Teoria prawa, Filozofia prawa, Analiza tekstu
Law theory, Law philosophy, Text analysis

Note

streszcz., summ.
Tekst artykułu został przygotowany w toku badań prowadzonych w projekcie "Struktury aksjologiczne w prawie" (2013/09/B/HS5/04231) finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki.

Abstract

CEL NAUKOWY: W tekście autor stosując analityczne metody teorii prawa proponuje nowe kryterium rozpoznawania granicy dla interpretowania definicji legalnych - logiczną strukturę konotacji definiowanej nazwy (określaną w tekście technicznym terminem "architektonika konotacji").
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problematyka wykładni definicji legalnych jest obecna w polskim piśmiennictwie teoretycznoprawnym. Wiodącym jest ujęcie Macieja Zielińskiego, który uznawał, że nieprzekraczalną granicą zabiegów interpretacyjnych na definicjach legalnych polskiego tekstu prawnego jest sens językowy przepisów (podejście to zakłada silną tezę formalizmu w interpretacji definicji legalnych). Ujęcie to zostało skrytykowane przez Agnieszkę Bielską-Brodziak (to podejście zakłada tezę holizmu w interpretacji definicji legalnych). Przegląd orzecznictwa nie daje jednoznacznej odpowiedzi, jak polska kultura prawna (polskie ius interpretandi) odnosi się do wskazanej kontrowersji.
PROCES WYWODU: Po przedstawieniu kontrowersji dokonana zostaje systematyczna prezentacja pojęcia architektoniki konotacji. To pojęcie wykorzystane zostanie do rozstrzygnięcia kilku problemów teoretycznych (koniunkcje i alternatywy w definicjach, definicje pełne i cząstkowe, definicje sensu largo i sensu stricto).
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wynikiem analizy jest przyjęcie i uzasadnienie słabszej tezy formalizmu w interpretacji definicji legalnych. Proponując to kryterium autor pokazuje, jak wygląda architektonika konotacji w typowych przykładach wziętych z polskiego tekstu prawnego.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Ustalenia zawarte w tekście, jakkolwiek czynione z perspektywy teoretycznej, mogą być przydatne zarówno w procesie wykładni prawa (jako uzupełnienie reguł wykładni), jak i w procesie racjonalnego tworzenia prawa - jako analityczne narządzie pracy dla legislatorów. W zakończeniu autor sygnalizuje potrzebę kontynuacji rozważań w domenie normatywnych teorii wykładni prawa poprzez poszerzenie i (w razie potrzeby) skorygowanie M. Zielińskiego i A. Choduń ujęcia zasad, reguł i wskazówek dotyczących wykładni definicji legalnych. (abstrakt oryginalny)

RESEARCH OBJECTIVE: In the paper the author employs tools of analytical theory of law to propose a new criterion for putting barrier in interpreting legal definitions. This barrier is connected with logical structure of defining names (this structure is named in the paper "architecture of connotation").
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The problem of interpreting legal definition is present in Polish literature in the field of theory of law. The mainstream approach is represented by Maciej Zieliński, who sees an unbreachable limitation in interpreting legal definitions in their linguistic meaning (this approach assumes strong thesis of formalism in interpreting legal definitions). This approach has been criticized by Agnieszka Bielska-Brodziak (her approach assumes thesis of holism in interpreting legal definitions). The analysis of judiciary resolutions does not answer the question how Polish legal culture (ius interpretandi) resolves the controversy.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: After presenting the above mentioned controversy in Polish jurisprudence, the notion of "architecture of connotation" is presented. This notion is used then to propose resolutions to several theoretical problems (conjunctions and alternatives in definitions, full and partial definitions, definitions sensu stricto and sensu largo).
RESEARCH RESULTS: Weaker thesis of formalism in interpreting legal definitions is proposed and justified. After introducing the above mentioned notions, the author exemplifies them taking examples from Polish legal text.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The approach is theoretical in nature, but conclusions of the paper might be of use for both interpreters of legal text (as a base for formulating interpretative directives), and legislators (as a base for creating analytical tools useful in the process of rational lawmaking). In closing remarks the author signals the need of continuing analysis in the domain of normative theories of legal interpretation by broadening and (if necessary) amending directives (principles, rules, and hints) of legal interpretation proposed by M. Zieliński and A. Choduń. (original abstract)

Accessibility

The Main Library of the Cracow University of Economics

Full text

Bibliography

Bielska-Brodziak, A. (2008a). Pułapka jednoznaczności. W Z. Tobor, C. Bartysz (Red.), Studia z wykładni prawa (s. 11-29). Bydgoszcz: Wydawnictwo Branta.
Bielska-Brodziak, A. (2008b). Kłopoty z definicjami legalnymi. W O. Bogucki, S. Czepita (Red.), System prawy a porządek prawny (s. 159-174). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Brożek, A. (2006). Principia musica. Logiczna analiza terminologii muzycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Czepita, S. (1996). Reguły konstytutywne a zagadnienia prawoznawstwa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kosińska, K. (2018). Definicje cząstkowe w prawie. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 80(4), 103-118.
Malec, A. (2000). Zarys teorii definicji legalnych. Warszawa: Philomath.
Patryas, W. (1997). Definiowanie pojęć prawnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Wróblewski, B., & Zajęcki, M. (2017). O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Przegląd Sejmowy, 4(142), 125-141.
Wróblewski, B., & Zajęcki, M. (2021). O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych, Część druga: typologia przepisów. Przegląd Sejmowy, 2(163), 181-221.
Zajęcki, M. (2012). Definiowanie pojęć podstawowych prawa kultury w kontekście zasad wykładni prawa polskiego. W A. Jagielska-Burduk, W. Szafrański (Red.), Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Zajęcki, M. (2017). Aksjologiczna interpretacja prawa (studium z metodologii i teorii prawa).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Zeifert, M. (2019). Gramatyka przepisu jako przesłanka decyzji interpretacyjnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady - reguły - wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Ziembiński, Z. (2009). Logika praktyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Cited by

ISSN

2082-5897

Language

pol

URI / DOI

BazEkon - The Main Library of the Cracow University of Economics

Main menu