- Autor
- Trębicka-Postrzygacz Beata (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach), Antas Alicja (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach)
- Tytuł
- Wokół zagadnień terminologicznych w surdopedagogice
On Terminological Issues in the Education of the Hearing-Impaired - Źródło
- Rozprawy Społeczne, 2012, t. 6, nr 1, s. 31-42, bibliogr. 25 poz.
Social Dissertations - Słowa kluczowe
- Pedagogika, Osoby niepełnosprawne, Terminologia specjalistyczna
Pedagogy, Disabled people, Terminology - Uwagi
- Na stronach 37-42 dostępna wersja artykułu w jęz. ang.; streszcz., summ.
- Abstrakt
- Problemy terminologii surdopedagogicznej istniały w większości najstarszych źródeł. W czasach współczesnych nadal brakuje zgodności w kwestii terminologii dotyczącej uszkodzeń słuchu. Sformułowania odnoszące się do tej grupy osób niepełnosprawnych były i nadal są, zatem przedmiotem sporu wśród licznych specjalistów. Terminologii dotyczącej uszkodzeń słuchu nie uporządkowały nawet encyklopedie i słowniki. Wśród dużej liczby propozycji terminologicznych za definicję najbardziej ogólną, obejmującą wszystkie osoby z uszkodzeniami słuchu, przyjęto określenie "hearing impairment". W języku polskim oznacza to "uszkodzenie słuchu". Pojęcie "uszkodzenie słuchu" nie wskazuje jednak na stopień utraty słuchu. Przez ponad wiek w pedagogice specjalnej funkcjonował termin "głuchoniemy". Określano nim osoby ze znacznym i głębokim uszkodzeniem słuchu. Przed II wojną światową zaczęto dodatkowo używać pojęcia "głuchy". Mimo to duża liczba Polaków określa siebie nadal w języku migowym jako osoby "głuchonieme", a nie "głuche". Dla wielu słyszących termin "głuchy" kojarzy się z terminem "głupi". Podobieństwo etymologiczne i brzmieniowe tych wyrazów było przyczyną powstania, propagowanego szczególnie przez osoby słyszące, kolejnego tworu językowego - "niesłyszący". On jednak także nie jest pozbawiony wad, z uwagi na przedrostek "nie", sugerujący już coś niedobrego, oraz ze względu na podobieństwo z terminem "niedosłyszący". Wśród propozycji terminologicznych pojawiały się jeszcze pojęcia: "niemowa", "inwalida słuchu", "inwalida narządu słuchu" czy "sprawny inaczej". Próby rozstrzygnięcia współczesnych dylematów terminologicznych w surdopedagogice pozwalają na pewne ogólne ustalenia. Z pewnością nie ma nadal określenia, które usatysfakcjonowałoby wszystkie środowiska. Nie powinno się raczej korzystać z pojęć "niemowa", "inwalida słuchu", "inwalida narządu słuchu" czy "sprawny inaczej". Posługiwać zaś należałoby się terminami: "osoba z uszkodzonym słuchem", "osoba z zaburzeniem słuchu", "osoba z wadą słuchu", "osoba niesłysząca", "osoba słabosłysząca", "osoba niedosłysząca", "osoba ogłuchła", "osoba funkcjonalnie słysząca", ale też "osoba głuchoniema". (abstrakt oryginalny)
The terminological issues in the education of the hearing-impaired existed in the majority of the oldest sources. In modern times there is still a lack of conformity in the terminology of hearing impairments. Therefore the formulations related to this group of disabled persons were, and still are, the subject of dispute among the many specialists. The terminology concerning hearing loss has not even been organised by encyclopedias and dictionaries. Among the large number of terminological definitions, the most comprehensive, to have been adopted, covering all persons with hearing impairments, is the term "hearing impairment". In Polish it is "uszkodzenie słuchu". The term "hearing impairment" does not indicate, however, the degree of hearing loss. The term "deaf-mute" functioned in special pedagogy for more than a century. It defined persons with severe and profound hearing loss. Before World War II the term "deaf" started to be in use additionally. Nevertheless, a significant number of Poles still describe themselves in sign language as being "deaf-mute", and not "deaf" For many hearing persons in Poland the term "głuchy" (deaf) is associated with the term "głupi" (stupid). The etymological and phonetic similarity of these words was the cause of the occurrence, promoted especially by hearing persons, of another creature of language form - "niesłyszący" (non-hearing). However, it is also not without flaws, given that the prefix "non" already suggests something negative, and because of the similarity with the term "niedosłyszący" (hard of hearing). Among the proposed terminology there have also appeared the terms "niemowa" (dumb), "inwalida słuchu" (person with hearing-related disability), "inwalida narządu słuchu" (person with auditory system-related disability) and "sprawny inaczej" (otherwise functional). Attempts to resolve the dilemmas of contemporary terminology in the education of the hearing-impaired allow some general findings. Certainly, there is still no term that would satisfy all environments. The terms "niemowa" (dumb), "inwalida słuchu" (person with hearing-related disability), "inwalida narządu słuchu" (person with auditory system-related disability) or "sprawny inaczej" (otherwise functional) should rather not be used. It would be more proper to use the following terms: "osoba z uszkodzonym słuchem" (person with impaired hearing), "osoba z zaburzeniem słuchu" (person with hearing disorder/dysfunction), "osoba z wadą słuchu" (person with hearing defect), "osoba niesłysząca" (non-hearing person), "osoba słabosłysząca" (person with difficulty hearing), "osoba niedosłysząca" (hard-of-hearing person), "osoba ogłuchła" (person with acquired hearing impairment), "osoba funkcjonalnie słysząca" (person with functional hearing), but also "osoba głuchoniema" (a deaf-mute person).(original abstract) - Dostępne w
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
- Pełny tekst
- Pokaż
- Bibliografia
- Adamiec T. (2003), Głuchoniemi i świadectwa życia do końca XVIII wieku - przegląd problematyki. W: Świdziński M., Gałkowski T., (red.), Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących, Uniwersytet Warszawski i in., Warszawa.
- Brückner A. (1927), Słownik etymologiczny języka polskiego. Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
- Cabała M., Kozłowski G. (1988), Rehabilitacja głuchoniewidomych. Polski Związek Niewidomych, Warszawa.
- Gałkowski T. (1997), Nowe podejście do niepełnosprawności. Uporządkowania terminologiczne. "Audiofonologia", Tom X.
- Głogowski K. (1963), W obronie głuchoniemego, jego nazwy i mowy migowej, W: Skrocki Z., (red.), Rehabilitacja głuchych. PZWL, Warszawa.
- Góralówna M. (1998), Ocena utraty słuchu różnymi metodami pomiarowymi. W: Eckert U., (red.), Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki, Wydawnictwo WSPS, Warszawa.
- Gunia G. (2006), Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy. Wybrane problemy teorii i praktyki surdologopedycznej. Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków.
- Hoffman B. (2001), Surdopedagogika w teorii i praktyce. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa.
- Kirejczyk K. (1957), Głusi. PZWS, Warszawa.
- Krakowiak K. (2006), Kim jest moje niesłyszące dziecko? W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), "Nie głos, ale słowo..." Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.
- Krakowiak K. (2006), Pedagogiczna typologia uszkodzeń słuchu i osób nimi dotkniętych. W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), "Nie głos, ale słowo..." Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.
- Krakowiak K. (2003), Szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu. Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, Stalowa Wola.
- Krakowska N. (1927), Rozwój słuchu u głuchych i głuchoniemych, "Nauczyciel Głuchoniemych i Ociemniałych", Numer 1.
- Opinia przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk prof. Walerego Pisarka w przedmiotowej sprawie, wyrażona w piśmie z dnia 6 stycznia 1998 r., l.dz.23/WP/98 adresowanym do mgr. Andrzeja Urmańskiego, dyrektora Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Słabowidzących im. dr Zofii Galewskiej w Warszawie.
- Plutecka K. (2006), Kompetencje zawodowe surdopedagoga z wadą słuchu. Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków.
- Polański E. (2003), Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa.
- Siła-Nowicki S. (1967), Wpływ środowiska na kształtowanie osobowości, mowy, myślenia i rehabilitacji inwalidów słuchu. "Biuletyn Zakładu Badawczego ZSI", Numer 3(33).
- Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (2002), Klasyfikacja zaburzeń słuchu. "Logopedia", Numer 28.
- Szczepankowski B. (1999), Niesłyszący- głusi - głuchoniemi. Wyrównywanie szans. WSiP, Warszawa.
- Szczepankowski B. (2002), Problemy terminologiczne w surdopedagogice. In: Pańczyk J., (ed.), Forum pedagogów specjalnych XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Szczepankowski B. (1997), W obronie głuchoniemego. Rozważania nad terminologią. "Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej", Numer 1 (151).
- Trębicka-Postrzygacz B. (2011), Postawy wobec osób niesłyszących - implikacje pedagogiczne i filozoficzne. W: Jarmoch E. i Kunikowski J., (red.), Filozofia życia. W poszukiwaniu mądrości, piękna i dobra. Tom I. Księga Jubileuszowa Profesora Ryszarda Rosy w 70. rocznicę urodzin, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Drohiczyńskie Towarzystwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Filozoficzne - Oddział w Siedlcach, Siedlce-Drohiczyn.
- Trębicka-Postrzygacz B. (2011a), Szkoły dla dzieci niesłyszących na ziemiach polskich w latach 1817-1914, Wydawnictwo TN KUL, Lublin.
- Zarządzenie nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zasad organizacji opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego (Dz. Urz. MEN, 1993 r., nr 9, poz. 36).
- Zielińska-Dryl D. (2006), Osoba niesłysząca jako wyzwanie. W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), "Nie głos, ale słowo..." Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.
- Cytowane przez
- ISSN
- 2081-6081
- Język
- pol, eng