- Autor
- de Tchorzewski Andrzej M. (Akademia Ignatianum w Krakowie)
- Tytuł
- Starość jako wartość i fenomen pedagogiczny
Old Age as a Value and Pedagogical Phenomenon - Źródło
- Horyzonty Wychowania, 2015, vol. 14, nr 32, s. 17-42, bibliogr. 28 poz.
Horizons of Education - Tytuł własny numeru
- Starość
- Słowa kluczowe
- Ludzie starsi, Proces starzenia, Jakość życia, Godność człowieka, Pedagogika
Elderly people, Aging process, Quality of life, Human dignity, Pedagogy - Uwagi
- streszcz., summ.
- Abstrakt
- Starość ma niejedno oblicze. Różne dyscypliny naukowe definiują ją na różne sposoby. Niemniej jest ona powiązana z określonym etapem życia i osobistym doświadczaniem jej przez konkretnego człowieka. Żadna z form starzenia się nie może wykluczać człowieka ze społeczności. Każdy stary człowiek ma pełne prawo do zachowania godności i okazywania mu szacunku, a jeśli zachodzi konieczność, do wsparcia i opieki. Wraz z kolejnymi latami życia przestrzeń życiowa i społeczna seniorów zawęża się. Narasta w nich poczucie samotności i osamotnienia. Okres starości nie wyklucza automatycznie ze świadomości seniorów poczucia własnej podmiotowości i tożsamości. Przeprowadzanie "bilansu życia" w okresie starości pozwala, chociaż niekoniecznie prowadzić musi do wnikliwej oceny moralnej swojej osoby. Rzetelny bilans życia polega na indywidualnym odniesieniu się do pytania stawianego samemu sobie o jego ocenę. Upowszechnianie się typu rodziny nuklearnej, w skład której wchodzą jedynie rodzice i dzieci, narastające zjawisko dysfunkcjonalności rodzin, spowodowało zmianę pozycji i roli człowieka starego w rodzinie. Pogarszające się sukcesywnie stan zdrowia i kondycja psychiczna człowieka starego powodują, że jest on marginalizowany przez najbliższe otoczenie, często pozostawiony sam sobie. Nie zawsze rodziny są przygotowane i dojrzałe do współbycia z osobami starszymi. Wejście w wiek senioralny każdego człowieka w różny sposób wieńczy przebytą drogę, która wiodła ku wszelkim potencjalnym możliwościom i prowadziła go na szczyt indywidualnych osiągnięć życiowych. Nie jest i nie musi być ona jego kresem. Ważne jest, aby senior zdawał sobie sprawę z tego, że może być nadal potrzebny innym, powinien wykazywać otwartość i gotowość zdobywania wiedzy i pracy nad samym sobą oraz w miarę sił i możliwości świadczyć dobro na rzecz wspólnoty, do której przynależy. Gerontologia pedagogiczna staje przed zadaniem upowszechniania pewnych norm etosu starości. Do nich zapewne można zaliczyć te, które przyczyniają się do uznania wieku senioralnego jako wartościowego czasu życia. Uznając starość za wartość dodaną do lat życia, należy postrzegać ją jako dobro, które może być dobrem wspólnym tak seniorów, jak i środowiska czy wręcz całego społeczeństwa. (abstrakt oryginalny)
Old age has many faces. Hence, different academic disciplines define old age in various manners. Nevertheless, it is related to a particular stage of life and its personal experiencing by an individual person. Nobody should be excluded from the community of younger people because of any form of ageing. Every elderly person has full rights to maintain dignity and to be shown respect, and, if it is necessary, the right to be supported and taken care of. As time goes by, senior citizens'living and social space narrows down. A feeling of solitude and loneliness may be growing in them. The period of old age does not automatically exclude the sense of one's own agency and identity from the seniors' consciousness. Taking a stock of one's life at this period of life, allows - although it does not have to - a senior citizen to undertake a thorough moral evaluation of oneself. A conscientious and honest stock of life is about facing the question of the quality of one's life. Proliferation of the nuclear family type, which is composed only of parents and children, and a growing phenomenon of dysfunctional families have caused changes in the position and roles of an elderly person in a family. The consecutive deterioration of physical health and mental condition of an elderly person results in the marginalization of this person by the immediate environment and, very often, in being left to oneself. Not always are families prepared and mature enough to co-exist with their elderly members. Entering the senior age in various ways crowns the road of one's life, the road leading to all potential opportunities and to the peak life achievements of a person. It is not and it does not need to be the end. It is important that senior citizens realize that they can and should be needed and wanted, that they should demonstrate openness and readiness to acquire knowledge and work on self-development, and that they should contribute to their communities to the extent their strength and possibilities allow. Pedagogical gerontology faces the task of spreading certain norms of the old age ethos. They include the ones that contribute to recognizing the senior age as a valuable time of life. By acknowledging that the senior age is a value added to the years of life, we should perceive it as goodness which can be common good for seniors, the community, and even the whole society. (tłum. M. Zeman) (original abstract) - Pełny tekst
- Pokaż
- Bibliografia
-
- Amery J., O starzeniu się. Podnieść na siebie rękę, Czytelnik, Warszawa 2007.
- Borowska T., Pedagogika ograniczeń ludzkiej egzystencji, IBE, Warszawa 1997.
- Bromley D.B., Psychologia starzenia się, PWN, Warszawa 1969.
- Coni N., Davison W., Webster S., Starzenie się, PWN, Warszawa 1994.
- Czerniawska O., Style życia w starości, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 1998.
- Cyceron M.T., Katon Starszy o starości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1995.
- Deeken A., Gdy przychodzi starość, WAM, Kraków 1977.
- Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych, red. A.M. de Tchorzewski, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 1997.
- Dyczewski L., Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, RW KUL, Lublin 1994.
- Fusgen I., Starość pod opieką, W.A.B., Warszawa 1998.
- Gadacz T., O umiejętności życia, Znak, Kraków 2002.
- Gore I., Wiek a aktywność życiowa, PZWL, Warszawa 1980.
- Kamiński A., Wychowanie do starości, "Zdrowie Psychiczne" 1971, nr 1-2.
- Klonowicz S., Oblicza starości. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
- Kozielecki J., O godności człowieka, Czytelnik, Warszawa 1977.
- Krzemińska W., Starość rośnie wraz z nami, PAX, Warszawa 1980.
- Małecka B., Elementy gerontologii dla pedagogów, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1985.
- Minois G., Historia starości. Od antyku do renesansu, Volumen, Warszawa 1995.
- Pawłowicz J.J., Godność człowieka fundamentem jego wolności, URI:
- Pędich W., Ludzie starzy, CRSS, Warszawa 1996.
- Skinner B.F., Vaughan M.F., Przyjemnej starości, Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1993.
- Ślipko T., "Ars regia" starości, w: Trzeci wiek. Szanse - możliwości - ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, AB, Bydgoszcz 2000.
- Tchorzewski de A.M., Funkcje edukacyjne rodziny. Studium diagnostyczno-anagnostyczne, WSP, Bydgoszcz 1990.
- Tchorzewski de A.M., Miłość jako praprzyczyna wychowania, w: Wychowanie jako mądrość miłości, red. I. Jazukiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012.
- Trzeci wiek - szanse - możliwości - ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielinska, WSP, Bydgoszcz 2000.
- Wiśniewska-Roszkowska K., Starość jako zadanie, PAX, Warszawa 1989.
- Zaorska Z., Dodać życia do lat, Klanza, Lublin 1997.
- Zych A.A., Człowiek wobec starości, InterArt, Warszawa 1995.
- Cytowane przez
- ISSN
- 2391-9485
- Język
- pol
- URI / DOI
- http://dx.doi.org/10.17399/HW.2015.143201
