BazEkon - Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

BazEkon home page

Meny główne

Autor
Roszkowska Ewa (Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie)
Tytuł
Austriackie środowiska wojskowe a powstanie i rozwój narciarstwa w Galicji (1891-1914)
Austrian Military Circles and the Origins of Skiing and Its Development in Galicia (1891-1914)
Źródło
Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie, 2008, nr 19, s. 75-90, bibliogr. 53 poz.
Tytuł własny numeru
Historia turystyki
Słowa kluczowe
Sport, Historia
Sport, History
Uwagi
streszcz., summ.
Kraj/Region
Galicja
Galicia
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest próba weryfikacji dotychczasowych poglądów na temat roli wojska w dziejach narciarstwa polskiego oraz ustalenie relacji między narciarstwem wojskowym a cywilnym, uprawianym przez Polaków z Galicji w latach 1891-1914, czyli od momentu wprowadzenia przez cesarsko-królewską armię systematycznego w tej dziedzinie szkolenia aż do wybuchu I wojny światowej. W świetle przeprowadzonych badań ustalono, że systematyczne stosowanie nart w c.k. armii było niemal równoczesne z pierwszymi próbami narciarskimi Polaków. Chociaż wojsko stacjonujące w Galicji nie mogło liczyć na wsparcie tutejszego narciarstwa cywilnego, jak to miało miejsce w alpejskich rejonach monarchii austro-węgierskiej, liczba wyszkolonych żołnierzy-narciarzy była nieporównywalnie większa, niż cywilów uprawiających narciarstwo w Galicji na przełomie XIX i XX w. Doświadczenia w tej dziedzinie Korpusów I, X i XI c.k. armii bez wątpienia służyły popularyzacji narciarstwa wśród ludności polskiej. Relacje prasowe na temat narciarskich wyczynów żołnierzy i oficerów c.k. armii, bezpośrednia obserwacja ich ćwiczeń narciarskich, czy wreszcie możliwość stawiania pierwszych kroków na nartach podczas służby wojskowej, bądź pod kierunkiem oficerów c.k. armii austriackiej na kursach cywilnych, budziły zainteresowanie narciarstwem u wielu Polaków, stając się często impulsem do późniejszego, samodzielnego uprawiania przez nich tej dyscypliny. Nie bez znaczenia były też pierwsze broszury wydane dla potrzeb wojska i polskie podręczniki narciarskie, których autorzy czerpali inspiracje z doświadczeń narciarstwa militarnego. Nie ulega zatem wątpliwości, że narciarstwo wojskowe nie było ściśle oddzielone od cywilnego i, jak wykazano wyżej, przyczyniło do ukształtowania się oraz rozwoju narciarstwa polskiego w Galicji. (abstrakt oryginalny)

The goal of this article is an attempt to verify the so far opinions on the role of the army in the history of Polish skiing and to define the relations between military and civil skiing practised by Poles in Galicja in the years 1891-1914, i.e. from the moment of introducing regular training in the Imperial and Royal Army until the break-out of World War I. On the basis of carried out research it has been stated that the regular use of skies in the R.I. Army was just about simultaneous to the first skiing experiences of Poles. Although the army based in Galicja could not count on the support of the local civilian skiing circles, as it was in the case of the Alpine regions of the Austro-Hungarian Empire, the number of trained soldierskiers was significantly higher than the number of civilians enjoying skiing in Galicja at the turn of the 19th and 20th centuries. Without doubt the experience in this field of the 1st, 10th and 11th Corps of the R.I. Army had influence on popularizing skiing among the Polish population. Newspaper reports about the achievements of soldiers and officers of the R.I. Army, direct observation of their training in skiing and finally the possibility of trying first steps in skiing during military service or under the guidance of R.I. Army officers during open courses for civilians brought about great interest in skiing among many Poles. Thus this became a stimulus for later independent development of the discipline. The first brochures issued for the needs of the army as well as Polish skiing books / manuals, the authors of which took inspiration from the experience of military skiing, were of great importance at that time. There is no doubt that military skiing was not strictly separated from civilian one and as shown above, had influence on the formation and development of Polish skiing in Galicja. (original abstract)
Dostępne w
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Pełny tekst
Pokaż
Bibliografia
Pokaż
  1. Österreichisches Staatsarchiv Wien [Austriackie Archiwum Państwowe w Wiedniu], Kriegsarchiv [Achiwum Wojenne]: Praktische Verwendbarkeit der Schneeschuhe für Militärzwecke z 6 czerwca 1893 r.
  2. Sprawozdanie dowództwa c.k. I Korpusu - M.A {Militär Akten} nr 6423 z 26 października 1893 r. z przeprowadzenia ćwiczeń patrolowych. Sygn. KM 1894 5A 7-11/1.
  3. Dokumenty I, X i XI Korpusu c.k.armii austriackiej. Sygn. KM 1895 5A 79 - 10.
  4. Sprawozdanie dowództwa c.k. I Korpusu - MA nr 2749 z 13 maja 1895 r. o podjętych ćwiczeniach z nartami odnośnie rozkazu A13, nr 1006 z 1894 r. Sygn. KM 1894, 5A 79 - 10.
  5. Raport dowództwa c.k. XI Korpusu - M.A. nr 1919 z dnia 28 kwietnia 1894 r. - o przeprowadzonych próbach z nartami, odnośnie rozkazu Wydziału 13 nr 979 z 1893 r. Sygn. KM 1894 13 A 11-16.
  6. Sprawozdanie dowództwa c.k. I Korpusu -MA nr 2749 z 13 maja 1895 r. - o podjętych ćwiczeniach z nartami). Sygn. KM 1895, 5A 79 - 10.
  7. Sprawozdanie dowództwa c.k.X I Korpusu z przeprowadzonych ćwiczeń narciarskich z 17 maja 1895 r. Sygn. KM 1895, 5A 79 - 10.
  8. Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem - zbiory archiwalne: Rękopis podręcznika J. Schnaidera Na nartach skandynawskich. Sygn. AR/NO/347.
  9. Sprawozdanie Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego z czynności Oddziału za czas od 1 kwietnia 1909 do 10 marca 1910 r. Sygn. AR/NO/234.
  10. Anleitung für den Gebrauch der Schneeschuhe und Schneereifen, Wien 1897.
  11. Anleitung für den Gebrauch und die militärische Verwendung der Ski und Schneereifen, Wien 1908.
  12. Barabasz S., Wspomnienia narciarza, Zakopane 1914.
  13. Bobkowski H., Zaruski M., Podręcznik narciarstwa według zasad alpejskiej szkoły jazdy na nartach, Kraków 1908.
  14. Das Schneeschuhlaufen. Eine Darstellung der Geschichte und der Bedeutung des Schneeschuhlaufens für Militär=, Jagd=, Sport= und Verkehrswesens, sowie eine Zusammenstellung der für die Ausbildung desselben zu beachtenden praktischen Grundregeln, oprac. i wyd. przez redakcję "Der Tourist", Berlin 1892.
  15. Nansen F., Auf die Schneeschuhen durch Groenland, Berlin 1891.
  16. Schnaider J., Na nartach Skandynawskich. Podręcznik dla zwolenników sportu narciarskiego z 41 rycinami. Nakładem autora, Kraków 1898.
  17. Schollmayer E. H., Edler von, Auf Schneeschuhen. Ein Handbuch für Forstleute, Jäger und Touristen, Klagenfurt 1893.
  18. Świerz L., Wycieczka do Morskiego Oka zimową porą. O zaprowadzeniu w naszym kraju narciarstwa, "Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego" 1892, s 32.
  19. Wangenheim W. Freiherr von, Die norwegischen Schneeschuhe (Ski). Das nützlichste Geräth zur Ueberwindung der dem Vehrkehr durch Schnee bereiteten Hindernisse, Wyd. II, Hamburg 1895.
  20. Wangenheim W. Freiherr von, Die norwegische Schneeschuhe (Ski). Das nützlichste Geräth zur Ueberwindung der dem Vehrkehr durch Schnee bereiteten Hindernisse. Hamburg 1892.
  21. Fredro-Boniecki A., Historia narciarstwa polskiego 1907 - 1914, "Narciarstwo Polskie"1925, t. 1, s. 33-61.
  22. Gąsiorowski H., Wspomnienia z pierwszych moich wycieczek narciarskich, [w:] Z. Pręgowski, Złota księga narciarstwa polskiego. Karpaty Wschodnie, Warszawa 1992, s. 91.
  23. http:// pl.wikipedia.org/wiki/Henryk Karol Korab-Bobkowski. Kordys R., Rozwój narciarstwa polskiego, "Taternik" 1909, nr 3, s. 51-58.
  24. Kordys R., Początki polskiego narciarstwa, "Narciarstwo Polskie" Kraków 1925, s. 16-32.
  25. Kuczaj-Jasińska E. [Roszkowska E.], Początki narciarstwa wojskowego w Galicji, "Studia Humanistyczne" 2003, nr 3, s. 181-198.
  26. Kurs narciarski w Zakopanem, Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy, "Czas" z 22 grudnia 1911 r.
  27. Młodzikowski G., Ziemilski J. A., Narciarstwo. Zarys Encyklopedyczny, Warszawa 1957.
  28. Narty (Ski), "Słowo Polskie" z 8 marca 1900 r.
  29. Neulinger M., Die Entwicklung des Militärischen Skilaufes in Österreich bis 1938 (Niepublikowana praca na prawach rękopisu, przechowywana w bibliotece Österreichisches Staatsarchiv oraz w bibliotece Institut für Sportwissenschaften der Universität Wien), Wien 1989.
  30. Notatka o próbach z nartami w wojsku francuskim, "Słowo Polskie" z 23 lutego 1902 r.
  31. O ćwiczeniach na "sci" wojskowych austriackich w Zakopanem, "Przegląd Zakopiański" z 6 lutego 1902 r.
  32. O narciarstwie, "Kurjer Zakopiański" 1892, nr 7, s. 4.
  33. O wycieczce oddziału narciarzy wojskowych w Alpach Austriackich, "Słowo Polskie" z 2 lutego 1901 r.
  34. Pierwsze polskie zawody narciarskie, "Gazeta Powszechna" z 19 marca 1910 r.
  35. Pręgowski Z., Dzieje narciarstwa polskiego do 1914 roku, Warszawa 1994.
  36. Z. Pręgowski, Złota księga narciarstwa polskiego. Karpaty Wschodnie, Warszawa 1992.
  37. Spausta W., Prastara nowość (ski - narty - łyże), (odbitka z "Sylwana"), Lwów 1894.
  38. Wasztyl R, U źródeł polskiego narciarstwa, "Kalendarz narciarski PZN" 2002, s. 131-133.
  39. Wasztyl R., Przyczynek do genezy polskiego narciarstwa, "Wychowanie Fizyczne i Sport" 1988, nr 4, s. 103-111.
  40. Wojskowe oddziały narciarskie, "Słowo Polskie" z 2 lutego 1901 r.
  41. Wycieczka wojskowa na Ski do Zakopanego, "Przegląd Zakopiański" z 14 marca 1901r.
  42. Wyścigi na ski, "Gazeta Narodowa", 1895, nr 51.
  43. Z. Radwańska-Paryska, W. H. Paryski, Wielka Encyklopedia Tatrzańska, Poronin 1995.
  44. Ziemba S., Śladami dwóch desek, Kraków 1955.
  45. "Czas" 1895, 1911
  46. "Gazeta Narodowa" 1895
  47. "Gazeta Powszechna" 1910
  48. "Kurjer Zakopiański" 1892
  49. "Nowa Reforma" 1911.
  50. "Nowości Ilustrowane" 1910
  51. "Österreichische Forstzeitung" 1892
  52. "Przegląd Zakopiański" 1901-1902
  53. "Słowo Polskie" 1900-1902, 1904-1905, 1910
Cytowane przez
Pokaż
ISSN
0867-3888
Język
pol
Udostępnij na Facebooku Udostępnij na Twitterze Udostępnij na Google+ Udostępnij na Pinterest Udostępnij na LinkedIn Wyślij znajomemu