BazEkon - Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

BazEkon home page

Meny główne

Autor
Hendel Marek (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu)
Tytuł
Określenie trudności w identyfikacji cech konsumenta zrównoważonego na podstawie rozważań o modelu homo oeconomicus i homo sustinens
Difficulties in Identification of Characteristics of Sustainable Consumer in the Light of Considerations about Models of Homo Oeconomicus and Homo Sustinens
Źródło
Ekonomia XXI Wieku, 2017, nr 4 (16), s. 239-252, bibliogr. 51 poz.
Economics of the 21st Century
Słowa kluczowe
Konsumpcja, Konsumpcja zrównoważona, Rozwój zrównoważony, Ekonomia
Consumption, Sustainable consumption, Sustainable development, Economics
Uwagi
Klasyfikacja JEL: Q01, Q56, E21
streszcz., summ.
Abstrakt
Podejmowany temat zrównoważonego rozwoju w dyskusji nad współczesną ekonomią generuje coraz więcej zagadnień, których nie sposób przedstawić w sposób przejrzysty i wyczerpujący. Ma to związek z charakterem zrównoważonego rozwoju, który jest koncepcją wzbudzającą wiele wątpliwości, przede wszystkim co do możliwości jej urzeczywistnienia. Z kolei w obliczu zmian zachodzących na świecie i wizji globalnego kryzysu społeczno-gospodarczego to właśnie koncepcja zrównoważonego rozwoju przedstawiana jest jako hamulec dla współczesnego świata i zmiana jego kierunku rozwoju. Jednym z obszarów odpowiedzialnych za sytuację globalną jest w dużym stopniu konsumpcja, której odzwierciedleniem jest wszechobecna kultura konsumpcjonizmu i generowane przez nią negatywne skutki. Propozycją zmian wzorców konsumpcji jest konsumpcja zrównoważona, uważana za odzwierciedlenie zrównoważonego rozwoju w sferze spożycia. Pomimo funkcjonowania tego pojęcia od lat nie można wskazać, jakoby zachowania konsumentów masowo stały się zrównoważone. Za fakt ten odpowiada wiele różnych uwarunkowań, a jednym z nich jest nie w pełni wyjaśnione zagadnienie konsumpcji zrównoważonej na podłożu teoretycznym. Tym samym identyfikacja konsumenta zrównoważonego i zrozumienie podejmowanych przez niego decyzji, choć wymaga spojrzenia na to zagadnienie przez pryzmat wielu dyscyplin naukowych, silnie akcentuje potrzebę bezpośredniego odniesienia do ekonomii. Dlatego autor postawił za cel główny pracy wskazanie trudności w identyfikacji głównych cech konsumenta zrównoważonego za pomocą rozważań na gruncie teorii ekonomii zrównoważonego rozwoju oraz ekonomii nurtu klasycznego i neoklasycznego, odwołując się do modeli: homo sustinens oraz homo oeconomicus. W rozważaniach nad realizacją celu pojawia się wiele wątpliwości: czy model homo sustinens może być bezpośrednim odniesieniem do konsumenta zrównoważonego; czy słuszne jest zestawianie modelu homo oeconomicus do modelu homo sustinens i w tych kategoriach określanie, jakie są pożądane postawy konsumenta, a jakie nie; czy głównym odpowiedzialnym za współczesny kształt świata jest neoklasyczne podejście do rynku. Autor we wnioskach końcowych zwraca uwagę, że zachodzi konieczność dalszych badań, które pozwolą wypracować model konsumenta zrównoważonego, godzącego wiele aspektów i wątków. Przedstawiona w pracy próba odniesienia modelu homo oeconomicus i homo sustinens do konsumenta zrównoważonego pokazuje, że nie jest to zagadnienie wolne od problemów. Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, że cechy konsumenta zrównoważonego są zbieżne z cechami modelu homo sustinens, tak jak nie można stwierdzić, że cechy modelu homo oeconomicus są przeciwieństwem konsumenta zrównoważonego. Nie można także uznać, że model homo oeconomicus wyjaśnia kryzys współczesnego świata - przyjmując, że takowy istnieje, tak jak nie można przyjąć modelu homo sustinens za wzorzec i ideał, by temu kryzysowi się przeciwstawić.(abstrakt oryginalny)

The problem of sustainable development in a discussion of modern economics includes a lot of issues which are impossible to be clearly and exhaustively presented. It is connected with doubts about sustainable development being a concept raising a lot of doubts, especially concerning its implementation. On the other hand, in the face of global changes and the vision of socio-economic global crisis, the concept of sustainable development is the one of instruments to brake the contemporary world and change its development direction. The main responsible area for a global situation is consumption, which in modern reflection is the omnipresent culture of consumptionism and generated by it negative results. One of the proposals to change this situation is sustainable consumption, which is defined as reflection of sustainable development in consumption. In spite of wider functioning of sustainable consumption for years, it is immpossible to say that the consumers behaviour has become sustainable. It is determined by a lot of variuos factors. One of them is not fully theoretically explained term of sustainable consumption. Thus regarding the needs of identification of sustainable consumer and understanding his/her decisions, it is necessary to refer to economics. Therefore, the aim of this article is to present the difficulties in the identification of the main characteristics of sustainable consumer considering sustainable development, classic economics and neoclassic economics on the ground of the theory of economics referring to the following models: homo sustinens and homo oeconomicus. At the stages of realizing this aim, there are a lot of doubts: can homo sustiens model be a direct reference to sustainable consumer, is the combination of homo sustinens and homo oeconomicus models right and defining what desirable and what not desirable attitudes and patterns of consumption are, if the neoclassical economics approach to the modern world is primarily responsible for the contemporary shape of the world. In the final conlusions the author suggests that sustainable consumption is a promising area for further research, especially when creating the model of sustainble consumer. An attempt made in the article to refer models of homo oeconomicus and homo sustinens to sustainable consumer shows that this issue is not free from problems. It is impossible to state explicitly that the main characteristics of sustainable consumer are the same in the model of homo sustinens. Similarly, the main characteristics of homo oeconomicus model are in opposition to sustainable consumer. It is not possible to state either that homo oeconomicus model is the explanation of modern world crisis assuming that there is such, and it is not possible to define the model of homo sustinens as the best solution to fight with this crisis.(original abstract)
Dostępne w
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Biblioteka SGH im. Profesora Andrzeja Grodka
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Pełny tekst
Pokaż
Bibliografia
Pokaż
  1. Bartelmus P., 2008, Eco-nomics. How Sustainable Are Our Economics?, Springer Science & Business Media.
  2. Bartkowiak R., 2008, Historia myśli ekonomicznej, wydanie II, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
  3. Bartkowiak R., 2013, Ekonomia rozwoju, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
  4. Bittner I., 2009, Homo oeconomicus, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania, Łódź.
  5. Broman G.I., Robèrt K.H., 2017, A framework for strategic sustainable development, Journal of Cleaner Production, vol. 140, s. 17-31.
  6. Bywalec C., 2010, Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
  7. De Raadt V.D., 2002, Ethics and Sustainable Community Design, Universal Publishers, Florida.
  8. Faber M., Petersen T., Schiller J., 2002, Homo oeconomicus and homo politicus in ecological economics, Ecological Economics, vol. 40, no 3, s. 323-333.
  9. Fiedor B., 1997, Metodologiczny indywidualizm we współczesnej ekonomii neoklasycznej. Istota oraz główne kierunki krytyki i modyfikacji, Ekonomista, nr 5-6, s. 663-681.
  10. Fiedor B., 2013, Normatywny charakter koncepcji trwałego rozwoju a potrzeba poszukiwania jej podstaw mikroekonomicznych, Handel Wewnętrzny, tom I, listopad-grudzień, s. 7-20.
  11. Fijor J.M., 2012, Zawodność rynku jako fundament teorii dóbr publicznych, Optimum. Studia Ekonomiczne, nr 1/55, s. 41-53.
  12. Filek J., 2008, Garść rozwiązań wokół problematyki przedsiębiorstwa społecznego, Ekonomia Społeczna, nr 2(3), 12-18.
  13. Ganowicz-Bączyk A., 2012, W stronę ekonomii zrównoważonego rozwoju, Studia Ecologiae et Bioethicae, nr 4/10, s. 33-52.
  14. Ganowicz-Bączyk A., 2013, Ekonomia w służbie zrównoważonego rozwoju, Studia Ecologiae et Bioethicae, nr 1/11, s. 29-45.
  15. Grzesiuk K., 2014, Powstanie i ewolucja modelu homo oeconomicus, Roczniki Ekonomii i Zarządzania, tom 6/42, nr 2, s. 253-288.
  16. Horodecka A., 2014, "Homo oeconomicus" jako podstawa ekonomii - krytyka i alternatywy, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 347, UE, Wrocław s. 166-183.
  17. Jickling B., 1994, Studying sustainable development: problems and possibilities, Canadian Journal of Education/Revue Canadienne De L'education, s. 231-240.
  18. Jurek M., Rybacki R., 2014, Model homo oeconomicus i jego dostosowanie do współczesnych uwarunkowań, Studia Ekonomiczne, nr 180, s. 65-75.
  19. Kiełczewski D., 2011a, Homo oeconomicus i homo sustinens jako wyzwania ekonomii zrównoważonego rozwoju, [w:] Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
  20. Kiełczewski D., 2011b, Homo oeconomicus versus homo sustinens. Uwagi o metodologicznych odmiennościach między ekonomią zrównoważonego rozwoju a ekonomią głównego nurtu, [w:] Ekonomia zrównoważonego rozwoju w świetle kanonów nauki, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
  21. Kiełczewski D., 2012, Różnorodność stylów życia jako czynnik rozwoju zrównoważonego, Ekonomia i Środowisko, nr 3/43, s. 73-84.
  22. Kośmicki E., 2010, Homo sustinens a główne problemy edukacji dla ekorozwoju, [w:] Edukacja dla ekorozwoju, red. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok-Wrocław.
  23. Kraciuk J., 2015, Paradygmat Homo Oeconomicus w aspekcie rozwoju ekonomii heterodoksyjnej, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Ekonomia nr 401, UE, Wrocław, s. 211-219.
  24. Kryk B., 2011, Konsumpcja zrównoważona a proekologiczne style życia, Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management, nr 51, s. 206-218.
  25. Lorek E., 2011, Ekonomia zrównoważonego rozwoju w badaniach polskich i niemieckich, Studia Ekonomiczne, nr 90, s. 103-112.
  26. Milczarek A., 2015, Wybrane aspekty zachowań konsumentów w kontekście zrównoważonej konsumpcji, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 40, t. 2, s. 131-143.
  27. Morawski W., 2001, Socjologia ekonomiczna. Problemy. Teoria. Empiria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  28. Nagórny W., 2011, Polityka społeczna a zrównoważony rozwój, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Pragmata tes Oikonomias, nr 5, s. 137-146.
  29. Olejniczuk-Merta A., 2015, Konsumpcja czynnikiem innowacyjnego rozwoju, Marketing i Rynek, nr 2 (CD), s. 5-13.
  30. Pieńkowski D., 2011, Racjonalność a natura ludzka, [w:] Uwarunkowania rozwoju zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
  31. Piontek F., Piontek B., 2005, Alternatywne koncepcje wdrażania rozwoju i ich skutki dla kategorii kapitał, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 6, s. 69-100.
  32. Piontek F., Piontek B., 2006, Transformacja a koncepcje rozwoju - skutki dla kapitału: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 8, s. 25-42.
  33. Poskrobko B., 2011a, Metodologiczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, [w:] Ekonomia zrównoważonego rozwoju w świetle kanonów nauki, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
  34. Poskrobko B., 2011b, Od ekorozwoju do ekonomii zrównoważonego rozwoju, Ekonomia i Środowisko, nr 2/40, s. 240-267.
  35. Poskrobko B., 2012, Metodyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, Ekonomia i Środowisko, nr 3/43, s. 10-27.
  36. Prandecki K., 2011, Człowiek i społeczeństwo w koncepcji zrównoważonego rozwoju, [w:] Uwarunkowania rozwoju zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
  37. Rogall H., 2010, Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Zysk i S-Ka, Poznań.
  38. Rutkowska-Podołowska M., 2016, Kryzys gospodarczy i jego wpływ na zrównoważony rozwój, Ekonomia i Środowisko, nr 1/56, s. 10-21.
  39. Sadowski Z., 2010, Współczesna gospodarka rynkowa a nauka ekonomii, [w:] Ekonomia i ekonomiści w czasach przełomu, red. E. Mączyńska i J. Wilkin, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
  40. Schaefer A., Crane A., 2005, Addressing sustainability and consumption, Journal of Macromarketing, vol. 25, no. 1, s. 76-92.
  41. Siebenhüner B., 2000, Homo sustinens - towards a new conception of humans for the science of sustainability, Ecological Economics, vol. 32, no 1, s. 15-25.
  42. Smith A., 2012, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, wydanie 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  43. Stiglitz J.E., 2008, Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  44. Sztumski W., 2006, Idea zrównoważonego rozwoju a możliwości jej urzeczywistniania, Problemy Ekorozwoju, vol. 1, no. 2, s. 73-76.
  45. Wach K., 2010, Od człowieka racjonalnego do emocjonalnego. Zmiana paradygmatu nauk ekonomicznych, Horyzonty Wychowania, nr 9/17, s. 95-105.
  46. Wasilik K., 2014, Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów - konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona, Konsumpcja i Rozwój, nr 1.6, s. 66-74.
  47. Wołczek P., 2014, Ewolucja podejścia do koncepcji zrównoważonego rozwoju na arenie międzynarodowej, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 338, UE, Wrocław s. 206-218.
  48. Zacher L.W., 2008, Trwały rozwój - utopia czy realna możliwość?, Problemy Ekorozwoju, vol. 3, no 2, s. 63-68.
  49. Zadroga A., 2012, Współczesna ekonomia w poszukiwaniu paradygmatu rozwoju gospodarczo-społecznego, Roczniki Ekonomii i Zarządzania, nr 4/40, s. 23-39.
  50. Zalega T., 2015, Zrównoważony rozwój a zrównoważona konsumpcja - wybrane aspekty, Konsumpcja i Rozwój, nr 4, s. 3-26.
  51. Zalejski J., Faszczewska K., 2012, Zachowania polskich konsumentów wobec produktów ekologicznych, Ekonomia i Zarządzanie, nr 4/3, s. 92-104.
Cytowane przez
Pokaż
ISSN
2353-8929
Język
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.15611/e21.2017.4.17
Udostępnij na Facebooku Udostępnij na Twitterze Udostępnij na Google+ Udostępnij na Pinterest Udostępnij na LinkedIn Wyślij znajomemu