BazEkon - Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

BazEkon home page

Meny główne

Autor
Stasiak Andrzej (Uniwersytet Łódzki)
Tytuł
Piloci wycieczek i przewodnicy turystyczni w erze gospodarki doświadczeń
Tour Leaders and Tour Guides in the Era of Experience Economy
Źródło
Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie, 2020, nr 54, s. 99-127, rys., tab., bibliogr. 83 poz.
Tytuł własny numeru
Rynek pracy przewodników turystycznych i pilotów wycieczek
Słowa kluczowe
Gospodarka doświadczeń, Produkt turystyczny, Przewodnicy turystyczni, Turystyka, Analiza trendu, Usługi turystyczne
Experience economy, Tourist product, Tourist guides, Tourism, Trend analysis, Tourism services
Uwagi
streszcz., summ.
Abstrakt
Cel. Celem artykułu jest przeniesienie wybranych elementów teorii gospodarki doświadczeń (experience economy) na grunt turystyczny, ze szczególnym uwzględnieniem usług pilockich i przewodnickich. Zamierzeniem autora było przedstawienie ogólnych podstaw teoretycznych tej koncepcji, podkreślenie specyfiki i odmienności doświadczeń turystycznych, a także określenie roli pilotów i przewodników w ich kreowaniu. W drugiej części opracowania szczegółowo omówione zostały najważniejsze narzędzia oraz zasady świadomego i celowego inscenizowania doświadczeń turystów przez pilotów i przewodników (aspekt aplikacyjny).
Metoda. Opracowanie powstało na podstawie studiów literaturowych (polskich i zagranicznych publikacji naukowych), wyników wcześniejszych własnych badań nad doświadczeniami turystycznymi oraz wieloletniej praktyki zawodowej autora (jako pilota wycieczek, wykładowcy kursów i egzaminatora). Rozważania teoretyczne zostały zilustrowane wynikami obserwacji (uczestniczącej, niejawnej, niekontrolowanej) kilkunastu imprez turystycznych jednego z największych polskich touroperatorów.
Wyniki. Na podstawie przeprowadzonych rozważań można stwierdzić, że: 1) doświadczenie turystyczne różni się znacząco od "zwykłego" doświadczenia rynkowego, gdyż jest zarazem istotą i sensem podróżowania, 2) zadaniem pilotów wycieczek powinna być m.in. dbałość o pożądany kształt końcowego doświadczenia uczestników wyjazdu, 3) najważniejszym narzędziem kreowania doświadczeń turystycznych pozostaje storytelling, 4) inscenizowanie doświadczeń turystycznych jest swego rodzaju sztuką, którą rządzą określone reguły.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Ze względu na teoretyczny charakter rozważań i ograniczony zasięg badań własnych przedstawione w artykule tezy wymagają empirycznego potwierdzenia na szerszej próbie. Praca może stać się zaczątkiem dyskusji nad uzupełnieniem teoretycznych podstaw warsztatu pilota (przewodnika) o wybrane elementy koncepcji gospodarki doświadczeń, a także inspiracją do podjęcia bardziej szczegółowych badań nad świadomym inscenizowaniem doświadczeń turystycznych przez pilotów i przewodników.
Implikacje praktyczne. W artykule zaprezentowano zestaw konkretnych, szczegółowych zasad służących efektywnemu kreowaniu wyjątkowych, niepowtarzalnych doświadczeń turystycznych. Zalecenia te powinny okazać się przydatne w codziennej pracy pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.
Oryginalność. Praca jest pierwszą w polskiej, a być może i światowej literaturze przedmiotu próbą adaptacji elementów teorii gospodarki doświadczeń do zagadnień pilotażu i przewodnictwa turystycznego.
Rodzaj pracy. W artykule zaprezentowano zarówno koncepcje teoretyczne, jak i wyniki badań empirycznych. (abstrakt oryginalny)

Purpose. The aim of the article is to apply selected elements of the experience economy theory in the domain of tourism, with particular consideration of tour leader and tour guides services. The author's intention is to present the general theoretical outline of this conception, emphasize the specificity and particularity of tourist experiences, as well as to define the role of leaders and guides in creating them. In the second part of the article, the author discusses, in detail, the most important tools and the rules of conscious and purposeful staging of tourist experiences by leaders and guides (application aspect).
Method. The article is based on a review of literature (Polish and foreign scientific publications), the results of the author's earlier research on tourist experiences, as well as his substantial professional experience (as a courier, course leader and examiner). Theoretical deliberations have been illustrated with the results of participant, covert and uncontrolled observation of several tourist events organised by a major Polish tour-operator.
Findings. Based on the discussion, it can be concluded that: 1) tourist experience differs considerably from "ordinary" market experience, because it is, at the same time, the essence and the sense of travelling ; 2) the tour leaders' role should be, among others, care for the desired form of the trip participants' ultimate experience; 3) storytelling still remains the main tool for creating tourist experience; 4) staging tourist experiences is a kind of art, governed by specific rules.
Research and conclusions limitations. Due to the theoretical nature of the deliberations and the limited range of the author's own studies, the theses presented in the article require empirical verification on a larger sample. The article may initiate a discussion on supplementing the theoretical basis of the tour leader's (guide's) instruments with selected elements of the experience economy conception, and may become an inspiration to undertake even more detailed research on conscious staging of tourist experiences by tour leaders and tour guides.
Practical implications. The article presents a set of well-defined, detailed rules of effectively creating exceptional, unique tourist experiences. These recommendations should prove useful in the everyday work of tour leaders and guides.
Originality. This article is the first publication in Polish or even among world literature on the subject, which presents an attempt to adapt elements of the experience economy theory to the issues of tour leader and tour guide work.
Type of paper. The article presents both - theoretical concepts and empirical studies. (original abstract)
Dostępne w
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
Pełny tekst
Pokaż
Bibliografia
Pokaż
  1. Aaker D., Aaker J.L. (2016), What are Your Signature Stories?, "California Management Rewiew", Vol. 58(3), s. 59-65.
  2. Agapito D., Mendes J., Valle P. (2013), Exploring the conceptualization of the sensory dimension of tourist experiences, "Journal of Destination Marketing and Management", Vol. 2(2), s. 62-73.
  3. Ali F., Kim W. G., Li J., Jeon H-M. (2016), Make it delightful: Customers' experience, satisfaction and loyalty in Malaysian theme parks, "Journal of Destination Marketing & Management", Vol. 2 (1), s. 67-74.
  4. Altkorn J. (1994), Marketing w turystyce, PWN, Warszawa.
  5. Augustynowicz C. (2016), Uwagi o storytellingu jako strategicznej koncepcji brandingu i operacyjnego narzędzia komunikacji, "Zbliżenia Cywilizacyjne", XII (1)/2016.
  6. Berbeka J. (2016), Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość a zachowania konsumentów, "Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 303, s. 84-101.
  7. Bigné J. E., Andreu L., Gnoth, J. (2005), The theme park experience: An analysis of pleasure, arousal and satisfaction, "Tourism Management", Vol. 26(6), s. 833-844.
  8. Boguszewicz-Kreft M. (2010), Doświadczenie jako propozycja wartości dla klienta, "Zeszyty Naukowe Polityki Europejskie, Finanse i Marketing", nr 3 (52), s. 79-91.
  9. Boguszewicz-Kreft M., Kreft J., Żurek P. (2019), Myth and Storytelling: The Case of the Walt Disney Company, [w:] Kreft J., Kuczamer-Kłopotowska S., Kalinowska-Żeleźnik A., red., Myth in Modern Media Management and Marketing, IGI Global, s. 22-49.
  10. Bosiacki S., Hołderna-Mielcarek B. (2017), Kreowanie wartości atrakcji turystycznej opartej na doświadczeniach, "Folia Turistica", nr 42, s. 141-158.
  11. Cetin G., Kizilirmak I., Balik M. (2017), The Superior Destination Experience, "Journal of Tourismology", Vol. 3, no. 2, s. 33-37.
  12. Chang H-M., Liao Ch., Su L-Ch. (2018), A Study of Relationship Among Tourist Attraction, Recreation Experience, Satisfaction, And Loyalty In Leisure Agriculture Area, "Internationaln Journal of Business and Management Invention", Vol. 07(09), s. 36-43.
  13. Chlebus-Grudzień P. (2018), Selfie w muzeum - określenie paradygmatów analizy zjawiska fotografowania (się) na wystawach muzealnych, "Turyzm/ Tourism", Vol. 28(1), s. 7-13.
  14. Campos A.C., Mendes J., Oom do Valle P., Scott N. (2016), Co-Creation Experiences: Attention And Memorability, "Journal of Travel & Tourism Marketing", Vol.. 33(9), s. 1309-1336.
  15. Cohen E. (1979), A Phenomenology of Tourist Experiences, "Sociology", 12, s. 179-202.
  16. Dziedzic E. (2019), Storytelling as a Tool of a Place Identity Formation, "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", t. XX, z. 2, cz. I, s. 109-119.
  17. Fog K., Budtz Ch., Munch Ph., Blanchette S. (20113), Storytelling. Narracja w reklamie i biznesie, Saatchi & Saatchi, Warszawa.
  18. Grissemann U., Stokburger-Sauer N. (2012), Customer co-creation of travel services: The role of company support and customer satisfaction with the co-creation performance, "Tourism Management", Vol. 33(6), s. 1483- 1492.
  19. Gryszel P. (2018), Ekonomia doświadczeń w kształtowaniu konkurencyjności regionów turystycznych, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 4 (976), s. 23-38.
  20. Jelinčić D.A., Mansfeld Y. (red.) (2019), Managing Cultural Tourism: A Sustainability Approach Creating and Managing Experiences in Cultural Tourism, World Scientific Publishing Company, s. 380.
  21. Kachniewska M. (2015), Gamification in Tourism: Pitfalls and Benefits, Conference: Tourism in the Age of Transformation (ТуризмътвЕпохатана Трансформация), Varna, Bulgary.
  22. Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B. (2010). Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja, zarządzanie, Warszawa, PWE.
  23. Kim J.-H. (2014), The antecedents of memorable tourism experiences: The development of a scale to measure the destination attributes associated with memorable experiences, "Tourism Management", Vol. 44, s. 34-45.
  24. Kosson G. (2014), Podaj dalej, czyli jak stworzyć porywającą opowieść dla marki, "Słowa i Myśli", Warszawa.
  25. Kruczek Z., red., (2009), Jakość usług w pilotażu i przewodnictwie, Proksenia, Kraków.
  26. Kruczek Z., red., (2010), Etyka przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, Proksenia, Kraków.
  27. Kruczek Z., red., (2011), Piloci i przewodnicy na styku kultur, Proksenia, Kraków.
  28. Kruczek Z., red., (2012), Specjalizacja i profesjonalizacja we współczesnym pilotażu i przewodnictwie, Proksenia, Kraków.
  29. Kruczek Z., red., (2013), Problematyka deregulacji zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego, Proksenia, Kraków.
  30. Kruczek Z., red., (2014), Pilotaż i przewodnictwo turystyczne po deregulacji, Proksenia, Kraków.
  31. Kruczek Z., Bukowska A. (2016), Współczesne formy i techniki popularyzacji wiedzy krajoznawczej w przewodnictwie turystycznym i pilotażu wycieczek, [w:] A. Stasiak, J. Śledzińska, B. Włodarczyk, Współczesne oblicza krajoznawstwa, Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa, s. 215-227.
  32. Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M. (2010), Krajoznawstwo. Teoria i metodyka, Proksenia, Kraków.
  33. Lončarić D., Perišić Prodan M., Dlačić J. (2017), Co-Creating Tourist Experiences To Enhance Customer Loyalty And Travel Satisfaction, "Tourism in Southern and Eastern Europe", Vol. 4, s. 321-334.
  34. Ma J., Gao J., Scott N., Ding P. (2013), Customer delight from theme park experiences: The Antecedents of Delight based on Cognitive Appraisal Theory, "Annals of Tourism Research", Vol. 42, s. 359-381.
  35. MacCannell D. (1976), The Tourist A New Theory of the Leisure Class, Schocken Books, New York.
  36. MacCannell D. (2005), Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Muza, Warszawa. Marciszewska B. (2010), Produkt turystyczny a ekonomia doświadczeń, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
  37. Mark M., Pearson C.S. (2001), The Hero and the Outlaw: Building Extraordinary Brands Through the Power of Archetypes, McGraw-Hill, London.
  38. Mathis E.F., Kim H.L., Uysal M., Sirgy J.M., Prebensen N.K. (2016), The effect of co-creation experience on outcome variable, "Annals of Tourism Research", Vol. 57, s. 62-75.
  39. Matthews R., Wackerm W. (2008), What's Your Story? Storytelling to Move Market, Audiences, Peoples and Brands, New Jersey, Pearson Education.
  40. Medlik S. (1995), Leksykon podróży, turystyki, hotelarstwa, PWN, Warszawa.
  41. Mei X.Y., Hågensen A-M.S., Kristiansen H.S. (2018), Storytelling through experiencescape: Creating unique stories and extraordinary experiences in farm tourism, "Tourism and Hospitality Research", Vol.15(3), s. 193-205.
  42. Middleton V.T.C. (1996), Marketing w turystyce, PAPT, Warszawa.
  43. Mossberg L. (2007), A Marketing Approach to the Tourist Experience, "Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism", Vol.t. 7(1), s. 59-74.
  44. Mossberg L. (2008), Extraordinary Experiences through Storytelling, "Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism", t. 8, nr 3, s. 195-210.
  45. Niezgoda A. (2013a), Rola doświadczenia w zachowaniach konsumenta na rynku turystycznym. Koncepcja ekonomii doświadczeń i marketingu doznań, "Folia Turistica", nr 28.
  46. Niezgoda A. (2013b), Turystyka doświadczeń - dawna czy nowa forma turystyki?, [w:] Wiluś R., Wojciechowska J., red., Nowe-stare formy turystyki w przestrzeni. Warsztaty z Geografii Turyzmu, t. 3, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 37-47.
  47. Nowacki M. (2005), Interpretacja dziedzictwa w pracy przewodnika i pilota wycieczek, Pilotaż i przewodnictwo - nowe wyzwania. Materiały z II Forum Pilotażu i Przewodnictwa, Warszawa, 14-15 października 2005 r., Proksenia, Kraków.
  48. Nowacki M., Kruczek Z. (2019), Współtworzenie doświadczeń, emocje a zadowolenie i intencje osób zwiedzających atrakcje turystyczne, "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", t. XX, z. 2, cz. I, s. 31-42.
  49. OESD (2012), Food and the Tourism Experience The OECD-Korea Workshop. OESD Studies on Tourism, OESD Publishing, ss. 173.
  50. Olearnik J. (2016), Współczesny marketing w turystyce i jego specyfika, "Ekonomiczne Problemy Turystyki", 1(33), s. 9-19.
  51. Orzechowska J. (2010), W poszukiwaniu istoty miasta - przez łódzkie podwórka przy ulicy Piotrkowskiej, "Turystyka Kulturowa", Nr 1 s. 14-44, www.turystykakulturowa.eu
  52. Pan S., Ryan C. (2009), Tourism sense-making: The role of the senses and travel journalism, "Journal of Travel & Tourism Marketing", Vol. 26(7), s. 652-639.
  53. Pine B. J., Gilmore J. H. (1999), The Experience Economy: Work Is Theater& Every Business a Stage, Harvard Business School Press, s. 254.
  54. Podemski K. (2005), Socjologia podróży, Seria Socjologia, nr 40, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
  55. Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji (2008), wyd. III, OECD, Komisja Europejska, wydanie polskie: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Departament Strategii i Rozwoju Nauki, Warszawa.
  56. Prayag G., Hosany S., Muskat B., Del Chiappa G. (2017), Understanding the Relationships between Tourists Emotional Experiences, Perceived Overall Image, Satisfaction, and Intention to Recommend, "Journal of Travel Research", Vol. 56(1), s. 41-54.
  57. Richards G. (2015), Gastronomic experiences: From foodies to foodscapes, "Journal of Gastronomy and Tourism", Vol. 1, s. 5-18.
  58. Rogowski M. (2016), Multisensoryczność krajobrazu jako inspiracja w kreowaniu produktu turystycznego, "Turyzm/Tourism", 26/2.
  59. Rzeńca P. (2015), Tematyzacja przestrzeni jako metoda zarządzania rozwojem lokalnym, [w:] A. Nowakowska, red., Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 115-141.
  60. Scott N., Laws E., Boksberger Ph., red., (2010), Marketing of Tourism Experineces, Routledge, London & New York, s. 288.
  61. Sotiriadis M., Gursoy D., red., (2016), The Handbook of Managing and Marketing Tourism Experiences, Emerald Group Publishing Limited, ss. 584.
  62. Sotiriadis M., Varvaressos S. (2016), Crucial Role and Contribution of Human Resources in the Context of Tourism Experiences: Need for Experiential Intelligence and Skills, [w:] M. Sotiriadis, D. Gursoy, red., The Handbook of Managing and Marketing Tourism Experiences, Emerald Group Publishing Limited, Bingley, s. 45-64.
  63. Stasiak A. (2013a), Produkt turystyczny w gospodarce doświadczeń, "Turyzm/ Tourism", 23(1), s. 29-38.
  64. Stasiak A. (2013b), Nowe przestrzenie i formy turystyki w gospodarce doświadczeń, "Turyzm/Tourism", 23(2), s. 65-74.
  65. Stasiak A. (2015), Triada doświadczeń turystycznych i efekt "wow!" podstawą kreowania nowoczesnej oferty turystycznej, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", Wrocław, Wydawnictwo UE we Wrocławiu, 379, 332-347.
  66. Stasiak A. (2016), Doświadczenie - stary-nowy paradygmat turystyki, "Folia Turistica", nr 41, Zarządzanie i transfer wiedzy w turystyce, AWF w Krakowie, Kraków, s. 191-216.
  67. Stasiak A. (2019), Przestrzeń turystyczna jako przestrzeń doświadczeń, "Prace i Studia Geograficzne", Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, t. 64.1, s. 61-87.
  68. Sthapit E. (2019), Memories of Gastronomic Experiences, Savoured Positive Emotions and Savouring Processes, "Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism", Vol. 19(2), s. 115-139.
  69. Sthapit E., Coudounaris D.N. (2018), Memorable Tourism Experiences: Antecedents and Outcomes, Scandinavian "Journal of Hospitality and Tourism", Vol.18(1), s. 72-94.
  70. Stone M.J., Soulard J., Migacz S., Wolf E. (2017), Elements of Memorable Food, Drink, and Culinary Tourism Experiences, "Journal of Travel Research", Vol. 57(8).
  71. Szczechowicz B. (2018), Doświadczenie jako przedmiot wymiany rynkowej - refleksje teoretyczne i metodologiczne na przykładzie turystyki sportowej, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 4 (976), s. 7-21.
  72. Taylor P., Frost W., Laing J. (2017), Meeting the Challenge of Managing Visitor Experiences at Tourism Attractions, [w:] Albrecht J.N., red., Visitor Management in Tourism Destinations, CABI.
  73. Tung V.W.S., Ritchie J.R.B. (2011), Exploring the essence of memorable tourism experiences, "Annals of Tourism Research", Vol. 38(4), s. 1367-1386.
  74. Turniak M. (2017), Storytellng w marketingu historycznym regionów na przykładzie przemarszów niemieckich najemników przez miasto Szczecinek w czasie wojny o ujście Wisły (1626-1629), "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", [w:] Stopczyński B., Turniak M., red., Strategia jednostki samorządu terytorialnego w realiach współczensego otoczenia, Wydawnictwo SAN, t. XVIII, z. 2, cz. III, s. 287-304.
  75. Urry J. (1990), The Tourist Gaze: Leisure and Travel in Contemporary Societies, Sage Publications Ltd., London.
  76. Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  77. Wieczorkiewicz A. (2008), Apetyt turysty. O doświadczeniu świata w podróży, Wydawnictwo Universitas, Kraków, s. 384.
  78. Williams H.A., Williams Jr. R.L., Omar M. (2014), Experiencing the experience: an examination of the significance of impact factors during the three stages of transnational gastronomic tourism, "Transnational Marketing Journal", Vol. 2(1), s. 21-37.
  79. Zátori A. (2016), Experience-Centric Approach and Innovation, [w:] Sotiriadis M., Gursoy D., red., The Handbook of Managing and Marketing Tourism Experiences, Bingley, Emerald Group Publishing Limited, s. 21-44.
  80. Żemła M. (2014), Autentyczność obiektywistyczna wybranych typów atrakcji w oczach turysty w kształtowaniu doświadczeń turystów, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 805, Ekonomiczne Problemy Turystyki, nr 1 (25), s. 385-404.
  81. Żemła M. (2017), Rola koncepcji ekonomii doświadczeń w postmodernistycznej interpretacji trendów rynkowych w turystyce i budowie nowoczesnych produktów turystycznych, "Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego", Vol. 31(3).
  82. Zubiel-Kasprowicz M. (2016), Storytelling as modern architecture of narration in marketing communication, "Torun Business Review", Vol. 15(1), s. 25-56.
  83. https://sjp.pwn.pl/szukaj/doświadczenie.html (01.03.2019)
Cytowane przez
Pokaż
ISSN
0867-3888
Język
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0014.0514
Udostępnij na Facebooku Udostępnij na Twitterze Udostępnij na Google+ Udostępnij na Pinterest Udostępnij na LinkedIn Wyślij znajomemu