BazEkon - Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

BazEkon home page

Meny główne

Autor
Gołębiowska Bernadeta (Uniwersytet Warszawski)
Tytuł
Psychologiczne aspekty zarządzania popytem na energię elektryczną
Psychological Aspects of the Electricity Demand Management
Źródło
Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2020, nr 5 (64), s. 85-99, tab., rys., bibliogr. 85 poz.
Research Papers of Wrocław University of Economics
Słowa kluczowe
Energia elektryczna, Gospodarstwa domowe, Popyt
Electric power, Households, Demand
Uwagi
Klasyfikacja JEL: D19, D91, Q41, Q49
streszcz., summ.
Abstrakt
Celem artykułu jest przegląd literatury na temat psychologicznych aspektów zarządzania popytem na energię elektryczną. Zarządzanie popytem stanowi szansę dla poprawy efektywności energetycznej. Podsumowanie uwzględnia teorię wartości-przekonania-normy, teorię aktywizacji norm Schwartza, teorię planowanego zachowania, model faz działania Rubicon, wpływ informacji zwrotnej. W omawianych pracach, wykorzystując metody eksperymentalne oraz badania terenowe, wykazano zależności między zmianą zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych a takimi czynnikami natury psychologicznej, jak: normy, przekonania, wartości, rodzaj motywacji, postawy, spostrzegana kontrola. Podsumowane wyniki badań pomagają zrozumieć zachowanie konsumentów, a w konsekwencji projektować skuteczniejsze programy zarządzania popytem. Jest to pierwsze zestawienie publikacji na temat psychologicznej perspektywy zarządzania popytem.

The main objective of the article is providing the literature review of research on the psychological aspects of electricity demand management. The demand management is an opportunity to improve energy efficiency. It includes Value-Belief-Norm theorem, Norm Activation Theory, Theory of Planned Behavior, the Rubicon model of action phases, the impact of feedback and social norms. Studies discussed in the paper, using experimental methods and field studies, show that the change in electricity consumption in households depends on psychological factors, such as norms, beliefs, values, type of motivation, attitudes, perceived control. Summarized results help to understand consumer behavior and, consequently, design more effective demand management programs. As far as we know, this is the first overview of publications on the psychological perspective of demand management.
Dostępne w
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Pełny tekst
Pokaż
Bibliografia
Pokaż
  1. Abrardi, L. (2019). Behavioral barriers and the energy efficiency gap: A survey of the literature. Journal of Industrial and Business Economics, 46(1), 25-43.
  2. Abrahamse, W. i Steg, L. (2009). How do socio-demographic and psychological factors relate to households' direct and indirect energy use and savings? Journal of Economic Psychology, (30), 711-720.
  3. Abrahamse, W. i Steg, L. (2013). Social influence approaches to encourage resource conservation: A meta-analysis. Global Environmental Change, (23), 1773-1785.
  4. Abrahamse, W., Steg, L., Vlek, C. i Rothengatter, T. (2005). A review of intervention studies aimed at household energy conservation. Journal of Environmental Psychology, 25(3), 273-291.
  5. Achtziger, A. i Gollwitzer, P. M. (2010). Motivation and volition in the course of action. W: J. Heckhausen i H. Heckhausen (red.), Motivation and action (s. 272-295). Cambridge: Cambridge University Press.
  6. Ajzen, I. (1988). Attitudes, personality, and behavior. Chicago: The Dorsey Press.
  7. Ajzen, I. i Fishbein, M. (1977). Attitude-behaviour relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, (84), 888-918.
  8. Ajzen, I., Netemeyer, R. i Ryn, M. van (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, V, 50, 179-211.
  9. Allcott, H. (2011). Social norms and energy conservation. Journal of Public Economics, (95), 1082--1095.
  10. Andersson, L., Shivarajan, S. i Blau, G. (2005). Enacting ecological sustainability in the MNC: A test of an adapted value-belief-norm framework. Journal of Business Ethics, 59(3), 295-305.
  11. Anderson, K., Song, K., Lee, S., Krupka, E., Lee, H. i Park, M. (2017). Longitudinal analysis of normative energy use feedback on dormitory occupants. Applied Energy, (189), 623-639.
  12. Azizi, Z. M., Azizi, N. S. M., Abidin, N. Z. i Mannakkara, S. (2019). Making sense of energy-saving behaviour: A theoretical framework on strategies for behaviour change intervention. Procedia Computer Science, (158), 725-734.
  13. Azizi, N. S. M., Wilkinson, S. i Fassman, E. (2015). Strategies for improving energy saving behaviour in commercial buildings in Malaysia. Engineering, Construction and Architectural Management, 22(1), 73-90.
  14. B'enabou, R. i Tirole, J. (2011). Identity, morals, and taboos: Beliefs as assets. Quarterly Journal of Economics, (126), 805-855.
  15. Bartczak, A., Budziński, W. i Gołębiowska, B. (2018). Impact of beliefs about negative effects of wind turbines on preference heterogeneity regarding renewable energy development in Poland (Working Papers 2018-19), Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw.
  16. Bator, A. i Kukuła, W. (2016). Rola konsumenta w transformacji energetycznej. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Warszawa. Pobrano z https://www.documents.clientearth.org/library/down-load-info/rola-konsumenta-w-transformacji-energetycznej/
  17. Bayer, E. i Rączka, J. (2017). Jak rozwinąć potencjał DSR w Polsce i obniżyć koszty systemu energetycznego. Regulatory Assistance Project.
  18. Becker, L. J., Seligman, C., Fazio, R. H. i Darley, J. M. (1981). Relating attitudes to residential energy use. Environment and Behavior, (13), 590-609.
  19. Bednarek-Szczepańska, M. (2016). Energetyka wiatrowa jako przedmiot konfliktów lokalizacyjnych w Polsce. Polityka Energetyczna - Energy Policy Journal, 19(1), 53-72.
  20. Bird, S. i Hernández, D. (2012). Policy options for the split incentive: Increasing energy efficiency for low-income renters. Energy Policy, (48), 506-14.
  21. Black, J. S., Stern, P. C. i Elworth, J. T. (1985). Personal and contextual influences on househould energy adaptations. Journal of Applied Psychology, 70(1), 3-21.
  22. Bosley, P. i Bosley, K. (1988). Public acceptability of California's wind energy developments: three studies. Wind Engineering, 12(5), 311-318.
  23. Burger, P., Bezençon, V., Bornemann, B., Brosch, T., Carabias-Hütter, V., Farsi, M., Hille, S. L., Moser, C., Ramseier, C., Samuel, R., Sander, D., Schmidt, S., Sohre, A. i Volland, B. (2015). Advances in understanding energy consumption behavior and the governance of its change - outline of an integrated framework. Frontiers in Energy Research, 3(29).
  24. Chen, C. F. i Knight, K. (2014). Energy at work: Social psychological factors affecting energy conservation intentions within Chinese electric power companies. Energy Research & Social Science, (4), 23-31.
  25. Cialdini, R. B. (1993). Influence: The psychology of persuasion. New York: William Morrow & Co.
  26. Delmas, M. A. i Lessem, N. (2014). Saving power to conserve your reputation? The effectiveness of private versus public information. Journal of Environmental Economics and Management, 67(3), 353-370.
  27. Dolan, P. i Metcalfe, R. (2015). Neighbors, knowledge, and nuggets: Two natural field experiments on the role of incentives on energy conservation (Becker Friedman Institute for Research in Economics Working Paper, 2589269).
  28. Ek, K. i Söderholm, P. (2010). The devil is in the details: Household electricity saving behavior and the role of information. Energy Policy, 38(3), 1578-1587.
  29. Fischer, C. (2008). Feedback on household electricity consumption: A tool for saving energy? Energy Efficiency, 1(1), 79-104.
  30. Ford, R. (2009). Reducing domestic energy consumption through behaviour modification. Doctoral dissertation. Oxford University, UK.
  31. Fortuński, B. (2016). Konsumpcja energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe w Unii Europejskiej. W: U. Łangowska-Szczęśniak i A. M. Dudek, (red.), Konsumpcja we współczesnej gospodarce rynkowej (s. 97-111). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
  32. Frederiks, E. R., Stenner, K. i Hobman, E. V. (2015). The socio-demographic and psychological predictors of residential energy consumption: A comprehensive review. Energies, 8(1), 573-609.
  33. Gadenne, D., Sharma, B., Kerr, D. i Smith, T. (2011). The influence of consumers environmental beliefs and attitudes on energy saving behaviors. Energy Policy, (39), 7684-7694.
  34. Gates, E. (1980). No one wants backyard nuclear dump. Daily Press, 85(181), 5.
  35. Gillingham, K., Harding, M. i Rapson, D. (2012). Split incentives in residential energy consumption. Energy Journal, (33).
  36. Główny Urząd Statystyczny [GUS]. (2019). Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2018 r. Warszawa.
  37. Gneezy, U., Meier, S. i Rey-Biel, P. (2011). When and why incentives (don't) work to modify behavior. J. Econ. Perspect., (25), 191-209.
  38. Hansla, A., Gamble, A., Juliusson, A. i Gaerling, T. (2008). Psychological determinants of attitude towards and willingness to pay for green electricity. Energy Policy, (26), 768-774.
  39. Harsanyi, J. C. (1977). Morality and the theory of rational behavior. Social Research, 623-656.
  40. Hobman, E. V. i Ashworth, P. (2013). Public support for energy sources and related technologies: the impact of simple information provision. Energy Policy, (63), 862-869.
  41. Horne, C. i Kennedy, E. H. (2017). The power of social norms for reducing and shifting electricity use. Energy Policy, (107), 43-52.
  42. Huijts, N. M., Molin, E. J. i Steg, L. (2012). Psychological factors influencing sustainable energy technology acceptance: a review-based comprehensive framework. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(1), 525-531.
  43. IPSOS. (2015). Konsumenci energii elektrycznej w Polsce. Raport z badania OMNIBUS przygotowany dla Fundacji Client Earth Poland. Pobrano z https://www.documents.clientearth.org/wp-content/uploads/library/2016-12-07-konsumenci-energii-elektrycznej-w-polsce-raport-ipsos-ext-pl.pdf
  44. Jansson, J., Marell, A. i Nordlund, A. (2011). Exploring consumer adoption of a high involvement eco-innovation using value-belief-norm theory. Journal of Consumer Behaviour, 10(1), 51-60.
  45. Kaiser, F. G., Hübner, G. i Bogner, F. X. (2005). Contrasting the theory of planned behavior with the value-belief-norm model in explaining conservation behavior. Journal of Applied Social Psychology, 35(10), 2150-2170.
  46. Kott, M. (2015). Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych dla wybranych krajów UE. Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej, (42), 163-166.
  47. Kowalska-Pyzalska, A. i Byrka, K. (2019). Determinants of the willingness to energy monitoring by residential consumers: A case study in the city of Wroclaw in Poland. Energies, 12(5), 907.
  48. Kowalska-Pyzalska, A. i Ramsey, D. (2018). Household willingness to pay for green electricity in Poland (No. HSC/18/04). Hugo Steinhaus Center. Wroclaw University of Technology.
  49. Langer, K., Decker, T., Roosen, J. i Menrad, K. (2016). A qualitative analysis to understand the acceptance of wind energy in Bavaria. Renewable and Sustainable Energy Reviews, (64), 248-259. https://doi.org/10.1016/j.rser.2016.05.084
  50. Liebe, U., Bartczak, A. i Meyerhoff, J. (2017). A turbine is not only a turbine: the role of social context and fairness characteristics for the local acceptance of wind power. Energy Policy, (107), 300-308.
  51. Lis, M., Miazga, A., Sałach, K., Szpor, A. i Święcicka, K. (2016). Ubóstwo energetyczne w Polsce - diagnoza i rekomendacje. Policy Brief. Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych.
  52. Liu, Y., Veríssimo, D. i Farhidi, F. (2016). Using social norm to promote energy conservation in a public building. Energy and Buildings, (133), 32-36.
  53. Loock, C.-M., Staake, T. i Landwehr, J. (2011). Green IS design and energy conservation: an empirical investigation of social normative feedback (Proceedings of the 32th International Conference on Information Systems), Shanghai, China, December 4-7.
  54. Maréchal, K. (2010). Not irrational but habitual: the importance of "behavioural lock-in" in energy consumption. Ecological Economics, 69(5), 1104-1114.
  55. Ministerstwo Aktywów Państwowych. (2019). Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021--2030. Pobrano z https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/krajowy-plan-na-rzecz-energii-i-klimatu-na-lata-2021-2030-przekazany-do-ke
  56. Morgenroth, T., Ryan, M. K. i Peters, K. (2015). The motivational theory of role modeling: how role models influence role aspirants' goals. Review of General Psychology, 19(4), 465.
  57. Mroczek, B. i Kurpas, D. (2014). Postawy Polaków wobec farm wiatrowych w aspekcie zrównoważonego rozwoju generacji energii elektrycznej. Medycyna Środowiskowa, 17(4), 19-28.
  58. Nagaj, R. (2018). Metody behawioralne w ocenie zachowań konsumentów na rynku energii elektrycznej. Rynek Energii, 136(3), 3-8.
  59. Nolan, J. M., Schultz, P. W., Cialdini, R. B., Goldstein, N. J. i Griskevicius, V. (2008). Normative social influence is underdetected. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(7), 913-923.
  60. Ohnmacht, T., Schaffner, D., Weibel, C. i Schad, H. (2017). Rethinking social psychology and intervention design: A model of energy savings and human behavior. Energy Research & Social Science, (26), 40-53. https://doi.org/10.1016/j.erss.2017.01.017
  61. Ozaki, R. (2011). Adopting sustainable innovation: What makes consumers sign up to green electricity? Business Strategy and the Environment, (20), 1-17.
  62. Paladino, A. i Baggiere, J. (2007). Are we "green"? An empirical investigation of renewable electricity consumption. E-European Advances in Consumer Research, (8), 340-341. Pobrano z http://www.acrwebsite.org/volumes/13893/eacr/vol8/E-08
  63. Pellerano, J. A., Price, M. K., Puller, S. L. i Sánchez, G. E. (2017). Do extrinsic incentives undermine social norms? Evidence from a field experiment in energy conservation. Environmental and Re-source Economics, 67(3), 413-428.
  64. Rajapaksa, D., Gifford, R., Torgler, B., Garcia-Valiñas, M., Athukorala, W., Managi, S. i Wilson, C. (2019). Do monetary and non-monetary incentives influence environmental attitudes and behavior? Evidence from an experimental analysis. Resources, Conservation and Recycling, (149), 168-176.
  65. Roberts, S. i Baker, W. (2003), Towards effective energy information - improving consumer feedback on energy consumption. A report to Ofgem. Pobrano z http://www.cse.org.uk/pdf/pub1014.pdf
  66. Ryan, R. M. i Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
  67. Sahin, E. (2013). Predictors of Turkish elementary teacher candidates' energy conservation behaviors: An approach on value-belief-norm theory. International Journal of Environmental and Science Education, 8(2), 269-283.
  68. Samuelson, C. D. (1990). Energy conservation: A social dilemma approach. Social Behaviour, 5(4), 207-230.
  69. Samuelson, C. D. i Biek, M. (1991). Attitudes toward energy conservation: A confirmatory factor analysis. Journal of Applied Social Psychology, (21), 549-568.
  70. Schwartz, S. H. (1977). Normative influences on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 10(1), 221-279.
  71. Sheeran, P. (2002). Intention-behavior relations: A conceptual and empirical review. European Review of Social Psychology, (12), 1-36.
  72. Simanaviciene, Z., Dirma, V. i Simanavicius, A. (2017). Psychological factors influence on energy efficiency in households. Oeconomia Copernicana, 8(4), 671-684.
  73. Streimikiene, D., Volochovic, A. i Simanaviciene, A. (2012). Comparative assessment of policiestargeting energy use efficiency in Lithuania. Renewable and Sustainable Energy, 16(6).
  74. Sudarshan, A. (2014). Nudges in the marketplace: Using peer comparisons and incentives to reduce household electricity consumption. Working Paper, Energy Policy Institute, Chicago. Pobrano z http://www. anantsudarshan.com/uploads/1/0/2/6/10267789/nudges_udarshan_2014.pdf
  75. Sundt, S. i Rehdanz, K. (2015). Consumers' willingness to pay for green electricity: A meta-analysis of the literature. Energy Economics, (51), 1-8.
  76. Szekalska, E. (2016). Polska może lepiej zarządzać popytem na energię. Teraz środowisko. Pobrano z https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/Polska-nie-wykorzystuje-potencjalu-zarzadzania-popytem-1747.html
  77. Valkila, N. i Saari, A. (2013). Attitude-behavior gap in energy issues: Case study of three different Finnish residential areas. Energy for Sustainable Development, (17), 24-34.
  78. Van Raaij, W. F. i Verhallen, T. M. M. (1983). A behavioral model of residential energy usage. Journal of Economic Psychology, (3), 39-63.
  79. Vassileva, I., Wallin, F. i Dahlquist, E. (2012). Understanding energy consumption behavior for future demand response strategy development. Energy, 46(1), 94-100.
  80. Veblen, T. (1899). Mr. Cummings's Strictures on "The Theory of the Leisure Class". Journal of Political Economy, 8(1), 106-117.
  81. Vine, D., Buys, L. i Morris, P. (2013). The effectiveness of energy feedback for conservation and peak demand: A literature review. Open Journal of Energy Efficiency, 2(1), 7-15.
  82. Webb, T. L., Benn, Y. i Chang, B. P. (2014). Antecedents and consequences of monitoring domestic electricity consumption. Journal of Environmental Psychology, (40), 228-238.
  83. Wolsink M. (1987). Wind power for the electricity supply of houses. Netherlands Journal of Housing and Environmental Research, 2(3), 195-214.
  84. Wolsnik, M. (2007). Wind power implementation: The nature of public attitudes: equity and fairness instead of 'backyard motives'. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 11(6), 1188-1207. https://doi.org/10.1016/j.rser.2005.10.005
  85. Zhang, Q. i Li, J. (2012). Demand response in electricity markets: A review (2012 9th International Conference on the European Energy Market, 1-8. IEEE).
Cytowane przez
Pokaż
ISSN
1899-3192
Język
pol
URI / DOI
http://dx.doi.org/10.15611/pn.2020.5.06
Udostępnij na Facebooku Udostępnij na Twitterze Udostępnij na Google+ Udostępnij na Pinterest Udostępnij na LinkedIn Wyślij znajomemu