- Autor
- Mastalski Janusz (Akademia Teologiczna w Krakowie.)
- Tytuł
- Aksjologiczny wymiar skutecznego wychowania
Axiological Dimension of Effective Upbringing - Źródło
- Chowanna, 2008, T. 1(30), s. 123-131, rys., tab., bibliogr. 35 poz.
- Słowa kluczowe
- Wychowanie, Aksjologia
Parenting, Axiology - Abstrakt
- W okresie starzenia się i starości postawy wobec własnego życia nabierają szczególnego znaczenia (Straś-Romanowska, 2000). Nasila się wówczas tendencja do oglądania się wstecz i dokonywania bilansu życiowego, który zależy od stopnia realizacji celów, dojrzałości emocjonalnej i społecznej jednostki (rozumianej jako ład wewnętrzny) i jej aktualnej sytuacji życiowej (Susułowska, 1989). Perspektywy odrobienia ewentualnych zaległości są coraz mniejsze, o ile w ogóle możliwe. Trzeba zatem zaakceptować to, co się robiło, i co udało się osiągnąć. Eric Erikson (1968, s. 139) nazywa to zdolnością do integracji ego, która przejawia się między innymi w akceptacji swych wyborów oraz związanych z nimi sukcesów i porażek, "jako czegoś, co być musiało". Tak rozumiana integracja nie jest statyczna, uzyskana raz na zawsze, ale to proces dynamiczny, wspomagany przez punkty odniesienia i wsparcia, takie jak: wiedza naukowa, sztuka, koncepcje filozoficzne, systemy aksjologiczne czy religijne (por. Szczukiewicz, 1998). Zadowolenie z życia, jego akceptację można traktować zatem jako cel rozwojowy, znacząco wpływający na sposób przeżywania życia w okresie starzenia się i starości (por. Błachnio, 2002; Kowalik, 2000, 2001). Poziom zadowolenia z życia stanowi efekt bilansu psychologicznego, swoistej buchalterii psychologicznej, w której wyniku pojawia się poczucie satysfakcji (bilans pozytywny) bądź frustracji (bilans negatywny) (Cibor, 2000). Ocenie podlegają różne dziedziny, aspekty życia ("wymiary"), które dla określonego człowieka mogą być bardziej lub mniej ważne. Wymiary te tworzą u poszczególnych osób układy hierarchiczne; są dziedziny i sprawy ważniejsze, mniej ważne i całkiem nieistotne. Inne psychologiczne znaczenie ma niezadowolenie lub zadowolenie z tych wymiarów życia, które są dla jednostki znaczące, niż z tych, które są mało istotne bądź zupełnie nieważne. Na przykład jeżeli ktoś uznaje własne dzieci za wartość najwyższą w hierarchii swego sytemu wartości, to zadowolenie bądź niezadowolenie z nich będzie miało inne konsekwencje dla bilansu psychologicznego niż wówczas kiedy "własne dzieci" zajmują w hierarchii wartości pozycję niską lub nie mają dla danej osoby żadnego znaczenia (fragment tekstu)
The article presents the results of research into the values hierarchy in the elderly. It also attempts to assess the participation of specific values in their psychological balance. It has been agreed that to shape a positive life balance in the elderly such values as 'family' and 'religious practice' have significant importance as they compensate for the negative assessment connected with physical condition, social usefulness and economic status(original abstract) - Dostępne w
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
- Pełny tekst
- Pokaż
- Bibliografia
-
- Aranowska E., 1992: Wskaźniki ważności wyboru i test istotności różnic między parami tych wskaźników. W: Wybrane problemy metodologii badań. Red. E. Aranowska. Warszawa.
- Aranowska E., 1996: Metodologiczne problemy zastosowań modeli statystycznych w psychologii. Warszawa.
- Błachnio A., 2002: Pytanie o jakość życia w kontekście rozważań nad naturą starości. W: Starość a osobowość. Red. K. Obuchowski. Bydgoszcz.
- Bowling A., Farquhar M., Grundy E., 1996: Associations with changes in life satisfaction among three samples of elderly people living at home. "International Journal of Geriatric Psychiatry", vol. 11.
- Brzezińska A., 2000: Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa.
- Cibor R., 2000: Bilans psychologiczny w pracy nauczyciela. W: Rozwój pracy socjalno-opiekuńczej. Red. J. Stochmiałek. Cieszyn.
- Czapiński J. 1992: Psychologia szczęścia. Warszawa.
- Czyszpak M., 2005: Systemy wartości u ludzi w podeszłym wieku. Praca magisterska. Uniwersytet Śląski. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji. Cieszyn, maszynopis.
- Doliński D., 1993: Orientacja defensywna. Warszawa.
- Erikson E.H., 1968: Identity youth and crisis. New York.
- Gaś Z.B., 1995: Techniki diagnozy systemu rodzinnego oparte na "Modelu Circumplex" Davida H. Olsona. W: Psychologia wychowawcza stosowana. Wybrane zagadnienia. Red. Z.B. Gaś. Lublin.
- Hajduk E., 2001: Kulturowe wyznaczniki biegu życia. Warszawa.
- Izdebski P, Polak A., 2005: Bilans życia i poczucie koherencji osób starszych w zależności od ich aktualnej sytuacji życiowej. "Gerontologia Polska", nr 13,3.
- Kowalik S., 2000: Jakość życia psychicznego. W: Jakość rozwoju a jakość życia. Red. R. Derbis. Częstochowa.
- Kowalik S., 2001: Wspomaganie rozwoju w procesie starzenia się. W: Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja. Red. B. Kaja. Bydgoszcz.
- Oleś P, 1989: Wartościowanie a osobowość. Lublin.
- Stelcer B., 1995: Jakość życia w opiece paliatywnej. W: Pomiar i poczucie jakości życia u aktywnych zawodowo oraz bezrobotnych. Poznań-Częstochowa, UAM, WSP. Materiały z konferencji Kościelisko, 11-13 marca 1994. Red. A. Bańka, R. Derbis. Warszawa.
- Straś-Romanowska M., 2000: Późna dorosłość. Wiek starzenia się. W: Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Red. B. Harwas- Napierała, J. Trempała. Warszawa.
- Susułowska M. 1989: Psychologia starzenia się i starości. Warszawa.
- Szczukiewicz P, 1998: Rozwój psychospołeczny a tożsamość. Lublin.
- Wenzel M., 2004: Wartości życiowe. Warszawa
- Cytowane przez
- ISSN
- 0137-706X
- Język
- pol
